Zielone Świątki to stare słowiańskie święto ludowe, które z czasem zostało przejęte przez chrześcijaństwo i połączone z obchodami bardzo ważnego w tej religii wydarzenia – Zesłania Ducha Świętego.
Co wiemy o historii obu świąt? W jaki sposób obchodzi się je w Polsce i na świecie? Dlaczego ich data jest powiązana z datą Wielkanocy? Tego wszystkiego dowiesz się z tego artykułu!
SPIS TREŚCI
Zielone Świątki w Polsce
Ludowa nazwa Zielonych Świątek ma rodowód pogański. Dotyczy ona obrzędów wiosennych związanych z płodnością, prawdopodobnie wywodzących się ze słowiańskiego święta o nazwie Stado. Zwyczaje takie jak palenie ogni, przyozdabianie domów zielonymi gałązkami, tatarakiem czy kwiatami miały zapewnić obfite plony. Zielone Świątki były szczególnie ważne dla pasterzy, którzy tego dnia palili ogniska i ucztowali przy nich. Trwały zazwyczaj trzy dni: od niedzieli do wtorku.
Chrześcijańskie Zielone Świątki
W okresie późniejszym święto to nabrało chrześcijańskiego charakteru. Popularne było organizowanie uroczystych procesji, których uczestnicy obchodzili pola uprawne, trzymając w rękach chorągwie i święte obrazy. Zwyczaje te najdłużej przetrwały na wsiach. Zielone Świątki to nie tylko polska tradycja, były one celebrowane również w innych krajach słowiańskich.
Polskie obrzędy lokalne
Z Zielonymi Świątkami związanych jest wiele lokalnych ludowych tradycji. W Beskidach Wschodnich dziewczęta skakały przez ogień, aby zapewnić sobie pomyślne zamążpójście. Na Podlasiu plotły wianki, stroiły się w nie i wybierały spośród siebie królową. Na Mazowszu ubierano krowę lub konia w zabawne stroje i sadzano na grzbiecie zwierzęcia kukłę dzierżącą w dłoni drewnianą szablę. Zabawę tę nazywano wołowym lub końskim weselem. Obecnie z tradycyjnego obchodzenia Zielonych Świątek został jedynie zwyczaj dekorowania domów i przydrożnych kapliczek kwiatami i ziołami.
W dzisiejszych czasach zamiast Zielonych Świątek obchodzi się Dzień Zesłania Ducha Świętego. Zawsze wypada on w niedzielę, jest to więc dzień wolny od pracy.
Przybywa Duch Święty – geneza święta
Zielone Świątki albo zgodnie z tradycją chrześcijańską, Zesłanie Ducha Świętego to święto obchodzone 50 dni po Zmartwychwstaniu Pańskim. Ta data jest ruchoma, ustalana na podstawie tego, kiedy wypada Wielkanoc, może mieć miejsce w maju lub czerwcu.
Zgodnie z Dziejami Apostolskimi tego dnia na zebranych w wieczerniku apostołów zstąpił Duch Święty pod postacią ognistych języków. Udzielił obecnym swoich darów, tzw. charyzmatów, w tym umiejętności mówienia językami. To jedno z najważniejszych świąt chrześcijańskich, po Wielkanocy i Bożym Narodzeniu. Wydarzenie, które upamiętnia, jest uważane za początek Kościoła. Uroczystość ta kończy okres wielkanocny; następnego dnia w kalendarzu liturgicznym rozpoczyna się okres zwykły.
Obchody na świecie
Ponieważ Zesłanie Ducha Świętego to chrześcijańska uroczystość, obchodzą je wierni na całym świecie. Najważniejsze tego dnia jest uczestnictwo w mszy świętej, podczas której przypomina się okoliczności zesłania Ducha Świętego. W wielu krajach do dziś przetrwały niektóre tradycje wywodzące się z pogańskich Zielonych Świątek.
Niemcy
W Bad Kötzting w Bawarii odbywa się spektakularna procesja konna. Zgodnie z tradycją jeźdźcami są tylko mężczyźni, kobiety zajmują się sprawami organizacyjnymi oraz przygotowywaniem i ozdabianiem zwierząt.
W Harz organizuje się uroczyste procesje z udziałem udekorowanego bydła. Następnie transportuje się je na górskie łąki. Biorą w nim udział krowy rasy Rote Harzer Höhenvieh, będące odmianą zagrożoną.
W Hergisdorf organizuje się festiwal brudnych świń (niem. Dreckschweinfest), podczas którego młodzi mężczyźni taplają się w błocie.
Hiszpania
W Hiszpanii w dzień Pięćdziesiątnicy organizuje się uroczyste procesje. W niektórych regionach oraz miastach, takich jak Ciudad Real, Barcelona i Zamora, świętuje się również w poniedziałek (hiszp. Lunes de Pentecostés). W stolicy Katalonii odbywa się wówczas festiwal Cors Muts, podczas którego członkowie chórów biorą udział w paradach w dzielnicach Barceloneta i Raval. Tradycyjnie przebierają się oni w śmieszne stroje i defilują, niosąc w rękach ogromne instrumenty muzyczne i proporce.
W prowincji Huelva organizuje się procesję nazywaną Romería del Rocío. Przybywają na nią zakonnicy pielgrzymujący z innych regionów kraju. W Santander obchodzi się wówczas święto patronki miasta (Fiesta de la Virgen del Mar), a w Atienza uroczystą La Caballada uważaną za Narodowe Święto Turystyczne (hiszp. Fiesta de Interés Turístico Nacional). Jest to doskonała okazja do wzięcia udziału w tradycyjnych hiszpańskich pielgrzymkach i pochodach (romerías) oraz spróbowania tradycyjnych potraw.
Włochy
We Włoszech święto to jest nazywane Pascha Rosatum (Różane Święto). W kościołach podczas mszy świętej zrzuca się płatki tych kwiatów. Symbolizują one języki ognia, które spoczęły na Maryi i apostołach, kiedy zstąpił na nich Duch Święty.
Dzień Zesłania Ducha Świętego w obcych językach
Jak brzmi nazwa tego chrześcijańskiego święta za granicą? W niektórych językach wywodzi się ona z greckiego słowa oznaczającego Pięćdziesiątnicę (gr. πεντηκοστή, pentekoste), w innych nawiązuje do Ducha Świętego:
- Angielski: Pentecost
- Niemiecki: Pfingsten
- Francuski: Pentecôte
- Hiszpański: Pentecostés
- Chorwacki: Duhovi
- Czeski: Letnice, Boží hod svatodušní
- Fiński: Helluntai
- Islandzki: Hvítasunnudagur
- Afrikaans: Pinkster
- Turecki: Hamsin Yortusu
- Wietnamski: Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống
Zielone Świątki – ciekawostki
W niektórych regionach Polski Wielkanoc jest nazywana Białą Paschą, a Zesłanie Ducha Świętego – Czerwoną Paschą. Zielone Świątki również mają kilka mian. Na południu kraju określa się je Sobótkami, a na Podlasiu – Palinockami.
Zielone Świątki zawdzięczają swoją nazwę porze roku, w której są obchodzone. Wokół trwa wiosna, wszystko kwitnie, a kolorem dominującym jest zielony.
Według ludowego przysłowia, które brzmi „Deszcz w Zielone Świątki, będą wielkie sprzątki”, jeśli tego dnia będzie padać, możemy spodziewać się obfitych zbiorów.
Za pierwowzór pięćdziesięciodniowego okresu po Niedzieli Wielkanocnej uważa się żydowskie Święto Tygodni (Szawuot). 49 dni pozostałe do jego nadejścia od drugiego dnia Pesach (Święta Wiosny) były tradycyjnie odliczane publicznie przez kantora w synagodze.
Trzy najważniejsze święta chrześcijańskie odpowiadają trzem Osobom Boskim. Podczas Bożego Narodzenia skupiamy się na Bogu Ojcu zsyłającym na ziemię swojego Syna, w Wielkanoc najważniejszą postacią jest Jezus Chrystus, a podczas Zielonych Świątek rozmyślamy na temat Ducha Świętego.
Z zesłaniem Ducha Świętego jest związany sakrament bierzmowania. Symbolicznie obdarza On mocą trzeciej Osoby Boskiej i umacnia wierze.
Potrzebujesz materiałów na temat Zielonych Świątek na swoją stronę internetową w języku angielskim, chorwackim lub innym? Skorzystaj z naszej oferty copywritingu i tłumaczeń pisemnych.
