Trudne słówko: radiacyjny kontra radialny
Przymiotnik radiacyjny wiąże się z radiacją (od łac. radiatio – promieniowanie), czyli inaczej promieniowaniem – zjawiskiem fizycznym polegającym na wysyłaniu energii w postaci strumieni cząstek lub fal. Ze słowem tym spotkamy się przede wszystkim w obszarze fizyki i chemii, np. aktywacja radiacyjna to „proces przemiany substancji niepromieniotwórczej w promieniotwórczą w wyniku sztucznych reakcji jądrowych”, a chemia radiacyjna to „dział zajmujący się skutkami działania promieniowania lub cząstek o wysokiej energii na materię”.
Na przymiotnik radiacyjny natkniemy się również w wielu innych dziedzinach w kontekście użyteczności promieniowania. Przykłady? Radiacyjna deinfestacja chociażby to proces pozwalający pozbyć się insektów z żywności – dzięki zastosowaniu promieniowania jonizującego można wyeliminować np. wołka zbożowego. Promieniowanie pozwala także przedłużyć okres przydatności żywności w procesie tzw. radiacyjnego utrwalania żywności.
Oczywiście określenie radiacyjny jest również używane w znaczeniu negatywnym, w związku ze szkodliwymi bądź niepożądanymi skutkami promieniowania. Z Ustawy Prawo atomowe: „Obiekt jądrowy lokalizuje się na terenie, który umożliwia zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego, ochrony radiologicznej i ochrony fizycznej podczas rozruchu, eksploatacji i likwidacji tego obiektu, a także przeprowadzenie sprawnego postępowania awaryjnego w przypadku wystąpienia zdarzenia radiacyjnego”.
Określenie radialny (od łac. radius – promień) dotyczy charakteru lub kształtu promieniowego, skierowania wzdłuż promieni, przenoszenia sił w kierunku promienia, ale także układu lub kierunku promienistego. O układzie moskiewskiego metra: „Podziemka, jak lubią ją tu nazywać, to obecnie 180 stacji, 298,8 km tras, 12 linii. 11 z nich to linie radialne, z których każda łączy jeden kraniec Moskwy z leżącym po przeciwnej stronie miasta, np. południowy z północnym. Jeszcze jedna linia to kolcewaja (okrężna) biegnąca wokół centrum metropolii i krzyżująca się z radialnymi”.
Na koniec warto dodać, że słowem pokrewnym do dzisiejszej pary będzie najbardziej powszechnie określenie „radiowy”, czyli taki, który ma związek z radiem – odbiornikiem dźwięku przesyłanego w postaci fal elektromagnetycznych.
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
