Trudne słówko: fizjologia kontra fizjonomia
Fizjologia (od greckiego physiologia — znajomość natury) to dział biologii, a zgodnie z definicją słownikową „nauka o czynnościach życiowych organizmów oraz procesach przemiany materii i energii w organizmach żywych”. „Głodny żołądek jest niedokrwiony, wydziela za mało kwasów i enzymów. Nie pracuje, jeśli nie szanujemy jego fizjologii”; „Nawet najwięksi sceptycy przyznają, że modlitwa, udział w nabożeństwach, działa na chorych, będących wyznawcami jakiejś religii, podobnie jak psychoterapia, sugestia czy placebo, wzmacniając procesy fizjologiczne i efekty terapeutyczne”.
Warto przy tym dodać, że przymiotnik „fizjologiczny” ma znaczenie szersze niż rzeczownik, od którego pochodzi, i dotyczy wszelkich standardowych procesów zachodzących w organizmie w normalnych warunkach („Fizjologiczny odruch ssania jest pierwszą skoordynowaną aktywnością mięśniową dziecka, która decyduje o jego przeżyciu”) — jego synonimami będą więc określenia takie jak naturalny czy organiczny.
Co ciekawe, w tekstach nienaukowych fizjologia pojawia się często jako pejoratywne określenie procesów dotyczących ciała w opozycji do ducha, duszy, duchowości (o kontrowersyjnej okładce kobiecego magazynu: „To jest tania prowokacja. Obrzydliwe. Epatowanie fizjologią”; o śmiałej sztuce teatralnej: „…to nagość, cielesność, seksualność, fizjologia, obsceniczność i ginekologia wypełniają trzy czwarte spektaklu”).
Fizjonomia (od francuskiego physionomie — cecha charakterystyczna, twarz, wyraz twarzy) to nic innego jak twarz właśnie, a bardziej szczegółowo zespół wszystkich cech, które nadają jej indywidualny wyraz warunkujący rozpoznawalność, przy czym czasem jest to określenie używane żartobliwie bądź złośliwie („odrażająca fizjonomia”).
Warto przy tym wspomnieć o jeszcze jednym słowie mylonym, a mianowicie o fizjonomice — pseudonaukowej psychologicznej umiejętności „czytania z twarzy” i postaci człowieka. Przyjmuje się tu, że z samej takiej obserwacji można wysnuć wnioski na temat usposobienia, potencjału intelektualnego i stanu emocjonalnego drugiej osoby. Fizjonomika bada zatem związki między budową ciała — głównie rysami twarzy — a charakterem i cechami umysłowymi, a także sposoby wnioskowania w tym obszarze.
Poradnik języka polskiego część 2!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
