Gruzja – język

Język gruziński

Język gruziński przynależy do rodziny języków kartwelskich, używanych głównie w południowym Kaukazie. Posługuje się nim ok. 4 milionów osób w Gruzji i 500 tysięcy użytkowników poza jej granicami, m.in. w Rosji, Azerbejdżanie, Iranie i krajach Unii Europejskiej (za: Study in Georgia). To język aglutynacyjny, co oznacza, że do słów dodaje się sufiksy lub prefiksy, które zmieniają ich funkcję gramatyczną. Wyróżnia się aż 18 dialektów terytorialnych gruzińskiego; główne różnice pomiędzy nimi dotyczą m.in. używania odmiennych form czasownikowych, leksyki, obecności krótkich i długich samogłosek czy stosowania „-n-” jako zrostku liczby mnogiej zamiast „-eb-”.

Najstarszym odnalezionym dziełem literatury gruzińskiej jest Męczeństwo świętej Szuszanik autorstwa Jakuba Curtaweli z V wieku. Za najważniejszy utwór uważa się, powstały 7 stuleci później, epos narodowy Rycerz w tygrysiej skórze Szoty Rustawelego. Popularni współcześni twórcy piszący w tym języku to m.in.: Nino Haratischwili, Dawid „Dato” Turaszwili i Giorgio Kekelidze.

Gruziński alfabet

Do zapisu języka używa się alfabetu gruzińskiego, który pochodzi prawdopodobnie z IV wieku. Uważa się, że jego twórcy bazowali na alfabecie syryjskim lub greckim. Tradycyjnie jego stworzenie przypisuje się jednak królowi Farnawazowi I, który żył znacznie wcześniej – na przełomie IV i III w p.n.e. Alfabet gruziński może być zapisywany aż trzema krojami pisma: asomtawruli („zaokrąglonym”), nuschuri („kościelnym”) i mchedruli („rycerskim”). W użyciu są 33 znaki. Co ciekawe, nie ma rozróżnienia na małe i wielkie litery.

Przyjrzyjmy się znakom współczesnego gruzińskiego alfabetu – mchedruli – i ich transliteracji: ა (a), ბ (b), გ (g), დ (d), ე (e), ვ (v), ზ (z), თ (t), ი (i), კ (k), ლ (l), მ (m), ნ (n), ო (o), პ (p), ჟ (ź), რ (r), ს (s), ტ (t), უ (u), ფ (p’), ქ (k’), ღ (g), ყ (q), შ (ś), ჩ (ć’), ც (c’), ძ (dz), წ (c), ჭ (ć), ხ (x), ჯ (dź), ჰ (h). Znawcy języka zapewniają, że opanowanie go w stopniu podstawowym zajmuje od 2 do 3 godzin (za: jezykikaukazu.pl).

Język abchaski

Język abchaski można usłyszeć na wschodnim wybrzeżu Morza Czerwonego, w regionie Abchazji, który oficjalnie należy do Gruzji, a de facto jest państwem nieuznawanym przez społeczność międzynarodową (oprócz Rosji i innych czterech krajów). Jest obecny również w Adżarii i Turcji. Szacuje się, że na świecie mieszka ok. 90 tysięcy jego użytkowników (za: Encyclopedia Britannica). Ze względów politycznych, mimo stosunkowo niewielkiej liczby posługujących się nim osób, abchaski zajmuje ważną pozycję w regionie jako oficjalny język Republiki Abchazji.

Język abchaski charakteryzuje się niewielką liczbą samogłosek (oznaczają je jedynie 2 litery: „а” i „ә”, czytane na 6 różnych sposobów) i wieloma spółgłoskami (58 w literackim dialekcie abżujskim i 67 – w dialekcie bzybskim). Obecny alfabet oparty jest na cyrylicy; w przeszłości istniały również systemy bazujące na łacince i alfabecie gruzińskim.

Język osetyjski

Język osetyjski należy do indoirańskiej rodziny językowej. To główna mowa Osetyjczyków zamieszkujących, należącą do Gruzji, Południową Osetię, rosyjską Północną Osetię oraz Turcję. Posługuje się nim ok. połowy miliona ludzi (za: RadioFreeEurope). Obecnie do jego zapisu używa się cyrylicy; możliwe jest również korzystanie z systemów pisma opartych na alfabecie gruzińskim i łacińskim.

W wymowie osetyjskiego widoczny jest wpływ języków sąsiednich krajów, a jego słownictwo charakteryzuje się dużą liczbą rosyjskich zapożyczeń. Jego piśmiennictwo nie ma długiej historii; pierwsze zabytki datowane są na XVIII wiek. Wersja Wikipedii w tym języku powstała w 2005 roku.

Język rosyjski w Gruzji

Do 1991 roku rola języka rosyjskiego w Gruzji była ogromna; używano go do codziennej komunikacji, przy załatwianiu oficjalnych spraw w urzędach, a także podczas zajęć w szkołach. Sytuacja zmieniła się diametralnie po upadku ZSRR. Pierwszy demokratycznie wybrany prezydent Zwiad Gamsachurdia rozpoczął proces zmniejszania sowieckiego wpływu na społeczeństwo. Jednym z jego działań było zniesienie obowiązkowej nauki języka rosyjskiego. Aby zapełnić lukę, w szkołach zatrudniono wielu rodzimych użytkowników angielskiego.

Po 1991 roku na korzyść zmieniła się sytuacja języka gruzińskiego. Został on oficjalnie uznany za język państwowy. Wzbudziło to wiele kontrowersji wśród mniejszości etnicznych nieznających gruzińskiego i posługujących się rosyjskim, abchaskim lub osetyjskim. Zdarzały się przypadki dyskryminacji na tle językowym.

Do tej pory rosyjski ma status lingua franca w regionie, choć najczęściej uczy się go jako drugiego języka. Posługują się nim zarówno starsi, jak i młodsi, choć można zauważyć, że ci drudzy coraz częściej decydują się na naukę angielskiego. Popularność rosyjskiego jest szczególnie wysoka w sektorze turystycznym.

Masz ważne dokumenty do przetłumaczenia z gruzińskiego na polski albo nawet z rosyjskiego na gruziński? Zależy Ci na czasie? W naszej agencji przykładamy szczególną wagę do wykonywania zadań w jak najkrótszym terminie przy zachowaniu wysokiej jakości. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, napisz do nas!