Boliwia to piękny i zróżnicowany kraj w Ameryce Południowej, który słynie z niezwykłych krajobrazów, bogatej kultury i fascynującej historii. Położona w sercu kontynentu Boliwia graniczy z sześcioma państwami i jest uważana za jeden z najbardziej etnicznie zróżnicowanych krajów w Ameryce Południowej. Od Andów, przez dorzecze Amazonki, aż po słoneczną Altiplanę, Boliwia oferuje swoim mieszkańcom i odwiedzającym wiele niezapomnianych wrażeń.
W tym artykule przyglądamy się bliżej nie tylko językowi Boliwii, ale i jej historii, kulturze, ustrojowi politycznemu i wszystkiemu, co trzeba wiedzieć przed wyjazdem do tego kraju. Zapraszamy do lektury!
SPIS TREŚCI
Boliwia
Boliwia to państwo leżące w Ameryce Południowej. Na wschodzie graniczy z Brazylią, z Peru na północy i zachodzie, z Chile na południowym zachodzie, z Paragwajem na południowym wschodzie kraju oraz z Argentyną na południu. Największym miastem oraz najważniejszym centrum gospodarczym Boliwii jest La Paz, ale konstytucyjną stolicą jest już zabytkowe miasto Sucre. W La Paz znajduje się też siedziba rządu. Oficjalna nazwa państwa to Wielonarodowe Państwo Boliwia.
Boliwia to też bogata, zróżnicowana kultura i historia. Kraj ten był domem dla wielu prekolumbijskich cywilizacji, w tym Tiwanaku, a następnie Imperium Inków, które podbiło większość obszaru dzisiejszej Boliwii.
Geografia Boliwii
Boliwię charakteryzuje też zróżnicowany krajobraz. Na zachodzie wznoszą się góry Andy, a na wschód teren opada, przechodząc w niziny. Na Nizinie Boliwijskiej znajdują się bujne lasy równikowe i równiny tropikalne. W Andach, na zachodzie kraju, panuje chłodny klimat górski, z dużymi różnicami temperatur między dniem a nocą oraz między porami roku.
Na wschodzie kraju, w dolinach rzek Amazonki i Beni, panuje gorący i deszczowy klimat tropikalny. W lasach równikowych Boliwii występują liczne egzotyczne gatunki zwierztą, które preferują klimat wilgotny. Jaguary, kapibary, kajmany i tapiry to tylko kilka z przykładów.
Najwyższy szczyt Boliwii to Sajama, góra sięgająca wysokością 6542 m n.p.m. W Boliwii znajduje się również największe słone jezioro świata – Uyuni. Z kolei Jezioro Titicaca jest jednym z najwyżej położonych jezior świata. Największe rzeki Boliwii to Mamoré, Beni i Guaporé. Boliwia stanowi jeden z dwóch krajów Ameryki Południowej bez dostępu do morza.
Ustrój polityczny
Państwo rządzone jest według zasad ustroju republiki prezydenckiej. Konstytucja Boliwii ustanawia trójpodział władzy między władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
Władzę wykonawczą sprawuje osoba pełniąca urząd prezydenta. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję, bez możliwości reelekcji. Jest głową państwa, a jego władza obejmuje m.in. kierowanie polityką państwową, reprezentowanie kraju na arenie międzynarodowej i powoływanie ministrów.
Za władzę ustawodawczą odpowiada dwuizbowy parlament. W jego skład wchodzi izba deputowanych, której 130 członków wybieranych na jest na 5-letnie kadencje, podczas gdy senat to 36 senatorów, wybieranych na taki sam okres.
Władza sądownicza jest sprawowana przez Sąd Najwyższy i Sąd Konstytucyjny oraz sądy niższych instancji.
W ciągu ostatnich kilku lat Boliwia doświadczyła niestabilności politycznej i społecznej, związanej z kontrowersyjnymi wyborami prezydenckimi w 2019 roku i późniejszymi protestami. W efekcie w 2020 roku doszło do zmiany władzy i powołania tymczasowego rządu, który przeprowadził wybory prezydenckie w listopadzie 2020 roku.
Podział administracyjny
W Boliwii podział administracyjny wyróżnia dwie jednostki administracyjne: większe departamenty i mniejsze prowincje. Dziewięć departamentów Boliwii to (w nawiasie stolice departamentów): Chuquisaca (Sucre), Cochabamba (Cochabamba), Beni (Trinidad), La Paz (La Paz), Oruro (Oruro), Pando (Cobija), Potosí (Potosí), Santa Cruz (Santa Cruz de la Sierra) i Tarija (Tarija).
Gospodarka
Gospodarczo Boliwia niestety nie jest wysoko rozwiniętym krajem Ameryki Południowej. Kraja w znacznej mierze opiera się o przemysł wydobywczy. Najważniejszym towarem eksportowym kraju jest cyna. Kiedy w latach 80 XX w. doszło drastycznego spadku jej cen, w Boliwii nastąpiło załamanie gospodarcze skutkujące gwałtownym wzrostem inflacji i długu zagranicznego. Drugim co do wielkości sektorem gospodarczym w kraju jest rolnictwo.
Krótka historia
Tereny, które współcześnie zajmuje Boliwia, w czasach przedkolonialnych były zamieszkane przez kilka wysoce rozwiniętych cywilizacji, takich jak Tiwanaku czy Inkowie. W 1532 roku hiszpańscy konkwistadorzy pod wodzą Francisca Pizarra podbili kraj, wprowadzili rządy i narzucili swoją kulturę i religię. W ciągu kolejnych trzech stuleci Boliwia pozostawała pod panowaniem hiszpańskim, aż do uzyskania niepodległości w 1825 roku.
Po uzyskaniu niepodległości Boliwia stała się republiką i przeszła wiele zmian politycznych i społecznych. W 1952 roku miała miejsce rewolucja narodowa, która przyniosła wiele zmian, takich jak reformy rolne, prawo do głosowania dla kobiet i wprowadzenie ochrony zdrowia i edukacji dla wszystkich. Niestety przez kolejne dziesięciolecia Boliwia nie uzyskała politycznej stabilności. W 1964 roku miał miejsce zamach stanu, który skutecznie zahamował reformy, a władzę przejęła armia. Dziś Boliwia jest formalnie krajem demokratycznym, ale nadal zmaga się z wieloma problemami.
Język hiszpański w Boliwii
Jako że tereny współczesnej Boliwii były zamieszkane przez kultury prekolumbijskie przynajmniej przez 20 tys. lat, kraj do dzisiaj ma bardzo zróżnicowaną populację. Składają się na nią liczne grupy etniczne, w tym Quechua, Aymara, Guarani oraz Mestizos. Język oficjalny to hiszpański, ale wiele innych języków rdzennych jest również używanych.
Języka hiszpański rozprzestrzenił się w kraju w czasach kolonizacji Ameryki Południowej. Hiszpańscy kolonizatorzy, którzy osiedlali się w Boliwii, przywieźli ze sobą swoje regionalne dialekty. Mimo tego język używany Ameryce Łacińskiej różni od tego, którym mówi się w Hiszpanii. Na starym kontynencie ogólnokrajowym standardem wymowy jest dialekt północnokastylijski, a w Ameryce Południowej preferowana jest wymowa seseo.
Podstawowe zwroty po hiszpańsku
Podstawowe zwroty przydadzą ci się nie tylko w Boliwii, ale i wielu innych krajach. Dzięki ich znajomości będziesz czuł się pewniej podczas podróży zagranicznej.
- Sí – Tak
- No – Nie
- Tal vez – Może
- Por favor – Proszę
- Gracias – Dzięki
- Está bien – W porządku
- Muchas gracias – Wielkie dzięki
- Disculpe – Przepraszam (można użyć, aby przyciągnąć czyjąś uwagę, ominąć kogoś lub przeprosić)
- Lo sé – Wiem
- No lo sé – Nie wiem
- Comprendo – Rozumiem
- No comprendo – Nie rozumiem
- Perdón – Przepraszam
- ¿Habla usted español? – Czy mówi Pan/Pani po hiszpańsku?
- No hablo español – Nie mówię po hiszpańsku
- ¿Podría, por favor, repetir eso? – Czy możesz to powtórzyć?
Zwroty grzecznościowe
- De nada – Proszę
- No tiene importancia – Nie ma o czym mówić
- No pasa nada – Nie ma za co, nic się nie stało
Powitania i Pożegnania
- Hola – Cześć
- Buenas – Hej (bardziej potocznie)
- Buenos días – Dzień dobry (używane rano, do godziny 12:00)
- Buenas tardes – Dzień dobry (używany od godziny 12:00 do 20:00)
- Adiós – Do widzenia
- Buenas noches – Dobranoc
- ¡Nos vemos! – Do zobaczenia!
- ¡Hasta luego! – Do zobaczenia później!
- ¡Qué tengas un buen día! – Miłego dnia!
Oznaczenia w miejscach publicznych
- Entrada – Wejście
- Salida – Wyjście
- Salida de emergencia – Wyjście ewakuacyjne
- Tirar – Ciągnąć
- Empujar – Pchać
- Aseos – Toalety
- Caballeros – Panowie
- Señoras – Panie
- Libre – Wolne
- Ocupado – Zajęte
- Fuera de servicio – Nieczynne
- No fumar – Zakaz palenia
- Privado – Prywatne
- Entrada prohibida – Zakaz wstępu
Przygotowaliśmy również podręczny słownik polsko-hiszpański, który pomoże Ci porozumieć się w hiszpańskojęzycznych krajach. Możesz go wydrukować lub zapisać na telefonie, w ten sposób zawsze będzie pod ręką.
Atrakcje turystyczne w Boliwii
Boliwia to nie tylko tropikalna przyroda, ale też wspaniałe zabytki, w tym takie wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Wymienić należy przede wszystkim:
- Fort Samaipata
- Miasto Potosí
- misje jezuickie na terenie zamieszkanym przez Chiquitos
- Park Narodowy Noel Kempff Mercado
- ośrodek duchowy i polityczny kultury Tiwanaku
- Zabytkowe miasto Sucre
Podróżowanie po kraju – przydatne informacje dla odwiedzających
Pora na praktyczne porady, które na pewno okażą się przydatne podczas planowania i w trakcie samej podróży po Boliwii.
Ogólne wymagania wjazdowe
Obywatele krajów Unii Europejskiej przebywający na terenie Boliwii nie dłużej niż 90 dni są zwolnieni z obowiązku wizowego.
Czas lokalny
W Boliwii obowiązuje tylko jedna strefa czasowa – UTC-4. Nie stosuje się też podziału na czas letni i zimowy.
Różnica czasu pomiędzy Polską a Kolumbią to 5 godzin w czasie zimowym i 6 w czasie letnim.
Porady tranzytowe i celne
Wwożenie i wywożenie bolivianos jest dozwolone bez ograniczeń, natomiast w przypadku innych walut należy zgłosić ich ilość na formularzu deklaracji celnej. Kwoty przekraczające 10 000 USD powinny być również zgłaszane.
Przywożąc przedmioty dla użytku osobistego, takie jak ubrania, kosmetyki czy sprzęt fotograficzny, nie ma potrzeby ich deklarowania ani płacenia dodatkowych podatków.
Podróżujący do Boliwii powinni liczyć się z koniecznością zapłacenia podatku VAT w wysokości 13% przy zakupie towarów na terenie kraju. Podatek ten może być zwrócony po opuszczeniu kraju, pod warunkiem przedstawienia odpowiednich dokumentów.
Waluta i kwestie finansowe
Oficjalną walutą obowiązującą w Boliwii jest boliviano (skrót BOB), który został wprowadzony w 1987 roku. Boliviano jest podzielony na 100 centavos. Wymiana walut odbywa się w bankach lub kantorach wymiany walut, a także w niektórych hotelach i sklepach. Można również korzystać z kart kredytowych i debetowych, ale nie wszędzie są one akceptowane, zwłaszcza poza większymi miastami. W niektórych miejscach da się płacić również w dolarach amerykańskich, ale warto mieć w portfelu bolivianos, ponieważ płatności w dolarach często są droższe.
Ubezpieczenie
Zaleca się posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego, ponieważ niektóre usługi medyczne w Boliwii są kosztowne.
Kwestie zdrowotne i szczepienia
Nie ma wymogu szczepień dla odwiedzających Boliwię, ale zaleca się szczepienia przeciwko żółtej febrze, jeśli planuje się wizytę w niektórych regionach kraju, takich jak Amazonia.
Transport publiczny
W Boliwii dostępne są różne formy transportu publicznego, takie jak autobusy, busy, taksówki, trójkołowe riksze oraz mototaksówki. Funkcjonuje też połączenie kolejowe z Argentyną.
Prawo jazdy
Posiadacze międzynarodowego prawa jazdy po przyjeździe mogą wypożyczyć samochód i swobodnie poruszać się po drogach.
Polska ambasada i konsulat w Boliwii
W Boliwii nie znajdziemy polskiej reprezentacji dyplomatycznej. Państwo obsługiwane jest przez Ambasadę RP w Limie (Peru). W Polsce nie ma też boliwijskiej placówki i wszelkie sprawy, jak wnioski o wizę, są obsługiwane przez Ambasadę Wielonarodowego Państwa Boliwia w Berlinie.
Boliwia ze Skrivankiem
Nawiązywanie relacji z Boliwijczykami, zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej, okaże się znacznie prostsze, gdy znamy język hiszpański. W przypadku braku tej umiejętności mamy dwie opcje – podjęcie nauki języka hiszpańskiego poprzez kurs stacjonarny lub zdalny, lub skorzystanie z usług, jakie proponuje tłumacz polsko-hiszpański. W obu tych przypadkach możemy liczyć na ofertę agencji Skrivanek. Zapraszamy!
