2 listopada, choć nie jest oficjalnie wolny od pracy, to dzień, w którym rodziny z całej Polski odwiedzają groby bliskich.
Święto to celebrowane jest również za granicą. Choć w większości krajów praktykuje się zwyczaj składania wizyt na cmentarzach, obchody Zaduszek różnią się znacznie między sobą w poszczególnych miejscach świata. W tym artykule opowiemy Ci o najciekawszych tradycjach; poznasz również historię 2 listopada. Zapraszamy do lektury!
SPIS TREŚCI
Dzień Zaduszny – historia święta
Uważa się, że Zaduszki pochodzą od obrzędów praktykowanych przez wczesnośredniowiecznych mnichów. Co roku odprawiali oni obrzędy ku czci zmarłych współbraci. Doktor Kościoła katolickiego arcybiskup Izydor z Sewilli już w VII wieku wskazywał na konieczność celebrowania mszy w intencji nieżyjących zakonników. Zwyczaj modlitwy za dusze świeckich pojawił się w IX wieku.
2 listopada został wyznaczony na datę modlitw za dusze zmarłych w 998 roku przez Odylona z Cluny, opata klasztoru benedyktyńskiego. Z czasem zwyczaj ten przejęły inne zakony. W XII wieku za pośrednictwem cystersów trafił on do Polski. Wiemy to dzięki dokumentom zachowanym w opactwie w Lądzie. Dwa stulecia później, w 1311 roku, Stolica Apostolska podjęła decyzję o włączeniu Dnia Zadusznego do kalendarza świąt Kościoła katolickiego.
Zwyczaje związane ze świętowaniem 2 listopada wywodzą się prawdopodobnie z czasów przedchrześcijańskich. Jesień była czasem, w którym Celtowie, Słowianie i Germanie obchodzili swoje uroczystości ku czci zmarłych przodków. Wierzyli oni w życie pozagrobowe, a także w to, że w określonym czasie w roku dusze wracają na ziemię. Ponieważ odczuwano w stosunku do nich zarówno strach, jak i szacunek, wykonywano działania mające zapewnić ich przychylność, takie jak ofiarowanie jedzenia i picia.
Święto wiernych zmarłych w Kościele katolickim
Do kościelnych obchodów Zaduszek zaliczają się: liturgia godzin, trzy msze święte oraz procesja. Zwyczaj odprawiania przez każdego księdza tylu Eucharystii zapoczątkowali hiszpańscy dominikanie już w XV wieku. W 1915 roku papież Benedykt XV wezwał do modlitwy za ofiary I wojny światowej, polecając tę tradycję wszystkim kapłanom katolickim.
Procesja w Zaduszki odprawiana jest w kościołach, wokół nich oraz na cmentarzach. Zatrzymuje się ona na pięciu stacjach, z których każda odpowiada modlitwie za inne osoby: biskupów i kapłanów, krewnych, dobrodziejów parafii, pochowanych na jej terenie oraz wszystkich zmarłych.
W Polsce dodatkowo odbywają się wypominki, czyli modlitwy błagalne za zmarłych, polegające na wyczytywaniu ich imion i odmówieniu krótkiej litanii. Najstarsza wzmianka o tym zwyczaju pochodzi z Kazań gnieźnieńskich spisanych na początku XV wieku.
Zaduszki w dawnej Polsce
Obecnie Dzień Zaduszny spędzany jest na cmentarzach, gdzie odwiedza się i ozdabia groby bliskich. Zwyczaj zapalania zniczy pochodzi z czasów przedchrześcijańskich od rozpalania ognisk na rozstajach dróg i mogiłach. Ich rolą były ochrona przed złymi mocami i ogrzewanie dusz przybywających na ziemię.
We wschodnich regionach naszego kraju w Zaduszki organizowano dziady – uczty mające zapewnić przychylność zmarłych i pomóc im w osiągnięciu pokoju. Na Zachodzie popularny był też inny zwyczaj polegający na rozdawaniu żebrakom jedzenia w zamian za modlitwę w intencji nieżyjących krewnych.
Najbardziej magiczna była noc z 1 na 2 listopada, podczas której dusze zmarłych wydostawały się z czyśćca i wracały na ziemię. Dlatego też starano się w tym okresie nie podróżować, aby nie spotkać umarłych. Aż do początku XX wieku na progach zostawiano dla zbłąkanych duchów jedzenie i alkohol. Istniało kilka czynności, których tradycyjnie nie wykonywano w tych dniach. Należały do nich m.in.: deptanie kapusty, klepanie masła, spluwanie czy przędzenie. Spowodowane to było strachem przed zrobieniem krzywdy niewidzialnym duszom.
Święto Zmarłych na świecie
W Rumunii każda rodzina wybiera własny dzień wspominania zmarłych przodków. Może to być data pochówku lub inna, np. imieniny. Wierni Kościoła prawosławnego obchodzą Zaduszki w drugi wtorek po Wielkanocy. Odwiedza się wówczas cmentarze i modli za dusze tych, którzy odeszli. Przynosi się ze sobą świąteczne potrawy. Część z nich oddaje się napotkanym ubogim.
Zwyczaje praktykowane w Gwatemali łączą w sobie tradycje chrześcijańskie i prekolumbijskie. Tamtejsze obchody związane ze świętem zmarłych trwają od 21 października do 2 listopada. Rodziny spędzają wspólnie czas, nie tylko odwiedzając cmentarze, ale również konstruując kolorowe latawce. Przed ich puszczeniem na wiatr dołącza się do nich listy i prośby.
Święto zmarłych Qingmingjie (chiń. 清明节) jest obchodzone w Chinach 106 dni po zimowym przesileniu. Według lokalnych wierzeń dusze mają takie same potrzeby co żyjący. Nie oszczędza ich głód, pragnienie czy chłód. Na tę okazję przygotowuje się groby, sprzątając je i dekorując. Najstarsza osoba w rodzinie zapala ustawione obok świeczniki. Zmarłym ofiarowuje się jedzenie, które ma zapewnić ich przychylność. Pali się również polane winem papierowe banknoty i puszcza petardy. Aby złożyć hołd przodkom, bije się trzykrotnie czołem o ziemię.
Dzień Zaduszny w obcych językach
Zaduszki obchodzone są w wielu miejscach na świecie. Często mają też więcej niż jedno miano. Zerknij poniżej, aby poznać różne nazwy, które nosi święto zmarłych.
- Angielski: All Souls’ Day, Commemoration of All the Faithful Departed, Day of the Dead
- Niemiecki: Allerseelen
- Hiszpański: Día de los Fieles Difuntos
- Litewski: Vėlinės, Visų mirusiųjų paminėjimas
- Niderlandzki: Allerzielen
- Rumuński: Ziua morților
- Portugalski: Dia dos Fiéis Defuntos, Dia dos Mortos
- Chorwacki: Dušni dan, Spomen svih vjernih mrtvih
- Czeski: Dušičky, Vzpomínka na všechny věrné zesnulé
- Wietnamski: Lễ Các Đẳng
- Tagalski: Araw ng mga Kaluluwa
Zaduszki – ciekawostki
Najstarsze informacje o świeckich obchodach Zaduszek pochodzą z XIV wieku z diecezji wrocławskiej.
Na Śląsku Opolskim wierzono, że duchy dzieci powracają w Zaduszki jako ptaki, żeby obserwować obchody uroczystości.
Niektórzy ludzie na miejsce swoich wakacji, zamiast złocistych plaż czy tętniących życiem metropolii, wybierają te związane ze śmiercią. Zwyczaj ten dostał miano tanatoturystyki.
W Krakowie przed bramami cmentarzy 1 i 2 listopada można znaleźć stoiska oferujące miodek turecki. Jest to rodzaj słodkiej przekąski wytwarzanej z karmelizowanego cukru i orzechów. Ma on swoje odpowiedniki w warszawskiej pańskiej skórce (twardych cukierkach z białek jaj) i lubelskiej szczypce (cukrowych pałeczkach). Przysmaki te mają za zadanie osłodzić smutny dzień dzieciom. Obecnie zwyczaj ich sprzedawania wywołuje sprzeciw przeciwników komercjalizacji święta.
Co jest najważniejsze w Dzień Zaduszny?
Pamiętajmy, że jakość jest ważniejsza niż ilość. Zanim wpadniemy w szał odwiedzania cmentarzy, zastanówmy się, dlaczego właściwie tam idziemy. Spędźmy moment na refleksji na temat śmierci, powspominajmy naszych bliskich i obudźmy w sobie wdzięczność za czas, który mogliśmy z nimi spędzić.
Czas jest najcenniejszą wartością, dlatego jeśli stoisz przed zadaniem wykonania transkrypcji nagrania w obcym języku i nie masz w tej materii doświadczenia, pozwól nam sobie pomóc! Zapoznaj się z ofertą dostępną na naszej stronie internetowej!
