Trudne słówko: topografia kontra toponomastyka
Z czym kojarzy się nam topografia? Jeśli niekoniecznie pamiętamy lekcje geografii ze szkoły, może ona kojarzyć się nam z… taksówkarzami. Dlaczego? W ostatnich tygodniach byliśmy świadkami protestów pracowników branży zrzeszonych w korporacjach przeciwko firmom świadczącym usługi alternatywnych przewozów. Jednym z zarzutów podnoszonych przez taksówkarskie lobby był brak obowiązku zdawania przez kierowców zamawianych do przewozu za pośrednictwem aplikacji mobilnych tzw. egzaminu z topografii miasta.
Pojęcie to funkcjonuje powszechnie na określenie testu, sprawdzającego (obok znajomości prawa miejscowego) znajomość ulic, placów i osiedli, ale także zabytków i obiektów kultury (np. muzeów), szpitali i innych placówek służby zdrowia, miejsc noclegowych, a także, co oczywiste – tras przejazdu. Innymi słowy, przyszli taksówkarze powinni znać „mapę” miasta.
Czy jednak użycie słowa „topografia” jest tu najlepszym wyborem? Niekoniecznie. Topografia (z greckiego topo – miejsce i graphia – opisywanie) to w sensie geograficznym badanie kształtu i rysów powierzchni Ziemi, a więc nauka skupiająca się przede wszystkim na… rzeźbie i ukształtowaniu terenu.
W sensie geodezyjnym topografia będzie rozumiana jako identyfikacja i pomiar punktów terenie i sporządzanie odpowiednich map. Słownik dopiero na trzecim miejscu definiuje topografię jako „rozmieszczenie”. Pełna definicja terminu brzmi jednak: „rozmieszczenie pomieszczeń, korytarzy, schodów… wewnątrz budynku”. Określenie „topografia miasta” wydaje się zatem mieć sens tylko ze względu na uzus.
Pozostając przy miejscu, wyjaśnijmy na pozór skomplikowane drugie z dzisiejszych słów – termin toponomastyka. Wystarczy sięgnąć do greckiego źródłosłowu, a wszystko stanie się jasne: onoma oznacza nazwę, a więc będzie to nauka o nazwach miejsc, zwanych toponimami. „[…] Wielkopolska poddana została ostrej germanizacji. Wszystkie toponimy – nazwy miast, wsi, rzek, ulic, placów itp. zmieniono na niemieckie”; „Znajomość toponimów przekazywana była z pokolenia na pokolenie, jednak czasami wystarczało jedno ważniejsze wydarzenie, wizyta ważnej persony, zmiana własności lub żywa legenda, by inaczej ochrzcić drzewo, las czy pagórek”.
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
