Trudne słówko: suweren kontra suzeren
Są takie słowa, które egzystują gdzieś na obrzeżach codziennego języka. Niby je znamy, niby wiemy, co znaczą, ale tak naprawdę w ogóle w naszym życiu nie funkcjonują. I nagle, zupełnie niespodziewanie robią zawrotną karierę. Przykładem słowa, które wyszło z cienia, jest właśnie rzeczownik „suweren”. Już w 2016 roku, w plebiscycie na Ogólnopolskie Słowo Roku, językoznawcy z jury zaliczyli suwerena do słów wyróżnionych (notabene, słowem zwycięskim okazał się „trybunał”).
Czym lub kim jest jednak właściwie „suweren”? Historycznie, w okresie średniowiecza, przez suwerena rozumiano władcę pozostającego poza jakąkolwiek zwierzchnością, osobę sprawującą niepodzielne zwierzchnictwo nad terytorium danego państwa (por. ang. sovereign – suwerenny i fr. souverain – najwyższy). „Właśnie to ostatecznie doprowadziło do francuskiej interwencji w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych, chociaż Ludwik XVI miał wiele zastrzeżeń wobec pomocy rebeliantom przeciwko ich suwerenowi”.
Mianem suwerena określano także bitą w różnych krajach złotą monetę o różnej wartości (w Polsce była to równowartość trzech dukatów). Nazwa wzięła się oczywiście od tego, że na monecie znajdował się wizerunek aktualnie panującego władcy: „Początki brytyjskiego suwerena sięgają końca XV w., kiedy to Henryk VII kazał wybić złote monety z wizerunkiem podkreślającym pełną suwerenność państwa siedzącego na tronie monarchy”.
Skąd więc nagle „suweren” w Polsce XXI w.? Otóż w systemie demokratycznym prawa suwerena przynależą całym narodom, gdyż to wspólnota obywateli legitymizuje (uznaje za prawomocną) władzę, którą sama wybrała. „»Suweren mówi: dość!« – pod takim hasłem odbywały się protesty KOD-u przed sądami w Kielcach i Starachowicach”.
Z kolei w przypadku suzerena musimy odwołać się do kontekstu tzw. ustroju feudalnego. Suzeren był tu synonimem najwyższego seniora (seniora, który sam nie był niczyim wasalem), czyli zwierzchnika państwa lennych. Suzeren był zatem monarchą epoki feudalnej i znaczeniowo ogranicza się tylko do ustroju feudalnego właśnie.
