Kiedy klient zgłasza się do agencji tłumaczeniowej z prośbą o pomoc z określonym materiałem, może zdecydować się na transkrypcję albo tłumaczenie. Usługi te zauważalnie się od siebie różnią, dlatego postanowiliśmy przybliżyć to zagadnienie i pokazać, kiedy należy poprosić o transkrypcję, a kiedy o tłumaczenie.
W zasadzie to dwie zupełnie inne usługi, które służą innym celom, dlatego tak ważne jest, aby rozumieć te różnice, w szczególności jeśli planujemy skorzystać z usług translatorskich w niedalekiej przyszłości.
SPIS TREŚCI
Czym się różni transkrypcja od tłumaczenia?
Różnice między transkrypcją a tłumaczeniem stają się szczególnie widoczne, jeśli zestawimy ze sobą różne alfabety, na przykład łaciński i cyrylicę. Posłuży to jako punkt wyjścia do dalszej analizy tego tematu. Zdanie, które będziemy analizować, to „Piotr poszedł do szkoły”.
- Zapis oryginalny [cyrylica]:
Петр пошел в школу.
- Zapis zdania po transkrypcji [alfabet łaciński]:
Pietr poszeł w szkołu.
- Zapis zdania po transliteracji [alfabet łaciński]:
Petr poshel v shkolu.
- Zapis zdania po tłumaczeniu [alfabet łaciński]:
Piotr poszedł do szkoły.
Jak widać, otrzymaliśmy trzy różne rezultaty. Zastanówmy się zatem: co to oznacza i jak się ma do rzeczywistych warunków?
TRANSKRYPCJA – czym jest i kiedy ma zastosowanie?
Gdybyśmy chcieli otrzymać krótkie wyjaśnienie, czym dokładnie jest transkrypcja, byłoby ono następujące: transkrypcja służy do zapisu wyrazów języka wyjściowego (w naszym wypadku języka rosyjskiego, który ma swój własny alfabet) w formie pozwalającej łatwo odtworzyć brzmienie osobie go nieznającej – głoski jednego języka oddaje się wtedy znakami pisma innego języka. Warto zwrócić uwagę, że mowa tu o głoskach, a nie o literach. Oznacza to, że transkrypcja ma za zadanie pokazać, jak należy przeczytać dane zdanie, a nie jak je zapisać! Tym, jak należy zapisać dane zdanie, zajmuje się transliteracja, dlatego taki przykład też znalazł się w naszym zestawieniu.
Dlaczego transkrypcja jest istotna i kiedy należy z niej skorzystać? Jest bardzo przydatna, gdy kluczowe jest właściwe oddanie brzmienia. Często stosuje się transkrypcję różnego rodzaju nagrań, na przykład wykładów, wywiadów, podcastów czy szkoleń. Zdarza się również, że potrzebna jest nam tekstowa wersja nagrania dźwiękowego, którym dysponujemy. Transkrypcja pozwala lepiej zapoznać się z materiałem (szczególnie jeśli nagranie dźwiękowe nie jest dobrej jakości) i umożliwia lepsze zrozumienie tekstu (np. podczas nauki języka obcego). W takim wypadku klient zwracający się z prośbą o transkrypcję nagrania lub innego materiału w obcym języku otrzyma tekst możliwy do odczytania przez osobę posługującą się językiem docelowym.
Warto też wspomnieć o transliteracji. To dokładne przełożenie na język docelowy sposobu zapisania danego wyrazu. Najczęściej potrzeba transliteracji pojawia się podczas załatwiania dokumentów w kraju z alfabetem łacińskim, gdy nasz ojczysty alfabet to na przykład cyrylica. Załóżmy, że obywatel Polski należący do mniejszości ukraińskiej w dokumentach ma nazwisko Возняк, jednak w polskim paszporcie po dokonaniu transliteracji otrzyma on nazwisko Wozniak*.
Transliteracja nazwisk jest ściśle regulowana przez polskie prawo. Kwestię tę rozstrzyga Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż alfabet łaciński.
TŁUMACZENIA – najczęściej zlecana usługa
Na podstawie powyższych przykładów można stwierdzić, że transkrypcja potrzebna jest w wyjątkowych sytuacjach. Częściej zamawianą usługą jest tłumaczenie tekstu. Na ogół chodzi o tłumaczenie pisemne, choć nie tylko. Klient zwracający się do agencji z prośbą o wykonanie tłumaczenia otrzymuje od razu tekst zapisany w języku wyjściowym i na tenże język przetłumaczony.
Tłumaczenia pisemne to zdecydowana większość zleceń, które realizujemy. Około 80% całej naszej pracy stanowią tłumaczenia pisemne, zarówno zwykłe, jak i uwierzytelnione, przygotowywane na szczególne potrzeby, takie jak wyjazd za granicę, ślub z osobą innej narodowości czy sprowadzenie samochodu z innego kraju – tłumaczy Agata Nowak, dyrektorka Działu Zarządzania Projektami i Jakością w firmie Skrivanek.
I faktycznie, tłumaczenia pisemne obejmują bardzo szeroki zakres prac. Niezależnie od tego, czy chcesz sprowadzić samochód od naszych zachodnich sąsiadów, czy planujesz przeprowadzkę do innego kraju, albo po prostu musisz załatwić jakąś sprawę poza granicami Polski – prawdopodobnie nie uda się to bez pomocy tłumacza, często przysięgłego.
Tłumaczenia pisemne dzielą się na zwykłe i uwierzytelnione, przygotowywane przez tłumaczy przysięgłych. Czym się różnią te dwa rodzaje tłumaczeń? Tłumaczenie zwykłe jest w większości wypadków wystarczające. Sprawdzi się, kiedy chcesz przetłumaczyć tekst na własne potrzeby albo dla swojej firmy. Kiedy jednak zachodzi konieczność, żeby przedłożyć przetłumaczony dokument do urzędu lub innej oficjalnej instytucji (urząd skarbowy, urząd stanu cywilnego, urząd imigracyjny, sąd, notariusz itp.) – wtedy konieczne będzie skorzystanie z usług tłumacza przysięgłego. Jest to osoba o bardzo wysokich kompetencjach, która musiała zdać oficjalny egzamin państwowy, w Polsce przeprowadzany przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
Korekta
Innym rodzajem usługi w branży translatorskiej jest korekta tekstu, czyli proofreading. Na taką usługę może zdecydować się osoba lub firma, która zamierza przetłumaczyć tekst własnymi siłami (bez angażowania tłumacza z zewnątrz), ale chce mieć pewność, że gotowy materiał jest pozbawiony błędów. Najczęściej proofreaderem, albo po prostu korektorem, jest osoba, dla której dany język jest ojczysty (tzw. native speaker).
Transkrypcja czy tłumaczenie tekstu – podsumowanie
Rodzaj usługi, którą zaoferuje nam agencja tłumaczeniowa, w dużej mierze zależy od tego, do jakich celów wykorzystany będzie materiał, z którym się do tej agencji zwrócimy. Dlatego jedną z kwestii, o które zapyta nas pracownik biura, będzie przeznaczenie tłumaczenia. Tylko wtedy mamy gwarancję, że tłumacz wykona usługę dokładnie odpowiadającą naszym potrzebom.
*- https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Transliteracja-ukrainskich-imion-i-nazwisk;17944.html
Zdjęcia znajdujące się w tekście zostały wygenerowane przy pomocy AI.
