biuro tłumaczeń skrivanek

Dożynki

Dożynki były manifestacją odrębności chłopskiej i rolniczego stanu w tamtych czasach

Mieszkańcom wsi i tym szczęśliwcom, którzy mieli okazję spędzać ostatnie dni lata poza miastem, dożynki – święto plonów – są doskonale znane.

Jeśli chcesz jednak dowiedzieć się więcej o tym ludowym zwyczaju, czytaj dalej! Opowiemy Ci o historii i tradycjach związanych z tym barwnym wydarzeniem. Poznasz również inne święta o charakterze rolniczym obchodzone na świecie, a także dowiesz się, gdzie organizowane są dożynki prezydenckie.

Dożynki dawniej

Dożynki to uroczystości połączone z obrzędami dziękczynnymi za zebrane plony i ukończone żniwa. Dawniej były świętem pogańskim obchodzonym przez Słowian w czasach przedchrześcijańskich w okolicach 23 września, czyli równonocy jesiennej. Znano je pod różnymi nazwami: wyżynki, wieńcowe, okrężne, obrzynki, a na Opolszczyźnie również jako żniwniok.

Uważa się, że pierwsze obrzędy były związane z kultem roślin i drzew, a dopiero później z rolnictwem. W XVI wieku dożynki pojawiły się na dworach ziemskich jako nagroda za pracę przy zbieraniu plonów dla służby i pracowników najemnych. Odbywały się one w pierwszy dzień jesieni.

Obchody święta rozpoczynano od wicia wieniec dożynkowy (zazwyczaj w kształcie koła lub korony) z pozostawionych na polu zbóż, owoców i kwiatów. Czasem dodawano do nich żywy drób albo figurki przedstawiające koguty, kaczki czy gęsi. Zabieg ten miał zapewnić zdrowie zwierzętom gospodarskim i dostatek ich właścicielom. Tak przygotowaną ozdobę niosła w rękach lub na głowie najlepsza żniwiarka. Jej orszak stanowili pozostali pracujący w gospodarstwie obarczeni kosami i sierpami przybranymi kwiatami. Wieniec zostawał poświęcony w świątyni, a następnie był przechowywany aż do wiosny w stodole.

Po żniwach zgodnie ze zwyczajem zostawiano pas nieruszonego zboża, który następnie był ceremonialnie ścinany przez najlepszego kośnika. Tradycja ta miała różne nazwy zależnie od regionu, np.: przepiórka (na Mazowszu i Podlasiu), perepełka (na Kresach Wschodnich) lub koza (w Małopolsce).

W okresie międzywojennym zaczęto organizować dożynki gminne, powiatowe i parafialne. Odpowiedzialne za nie były samorządy i partie chłopskie. Traktowano je jako manifestację przynależności do chłopstwa. Już wtedy ludzie bawili się podczas festynów i występów zespołów artystycznych.

W czasach PRL organizacją dożynek zajmowały się władze administracyjne. Często takie wydarzenia miały charakter polityczny i służyły do zdobywania poparcia dla polityki rolnej. Pojawiały się w nich elementy tradycyjne. Nie zaprzestano również urządzania festynów. Ciekawym wydarzeniem były dożynki centralne, czyli ogólnopolskie. Brał w nich udział I sekretarz partii komunistycznej oraz przewodniczący Rady Państwa.

urząd miejski gospodarzem
msza św. w niedzielę podczas dożynek
dzieci z całej Polski podczas świętowania dożynek

Uroczystości dożynkowe obecnie

W dzisiejszych czasach dożynki gminne (również: Wieńce, Święto Plonów) organizowane są w jedną z sobót sierpnia lub września. Odbywają się po zakończeniu żniw. Obecne uroczystości mają jednocześnie charakter religijny, świecki i ludowy. Podziękowania za plony składa się Bogu i Matce Boskiej.

Dożynki to doskonała okazja do zabawy dla mieszkańców okolic i turystów. Przewodniczą im, specjalnie wybrani na tę okoliczność, starosta i starościna. Na scenę wnoszone są wieńce oraz chleb dożynkowy upieczony z mąki pochodzącej z ostatnich zbiorów. Przekazywane są one gospodarzowi wydarzenia, którym jest kapłan lub przedstawiciel lokalnej administracji (najczęściej burmistrz miasta, wójt, sołtys). Składa się również dary: tegoroczne owoce i przetwory. Podczas religijnych uroczystości odbywa się również msza święta.

Świętowanie w niektórych miejscach rozpoczyna się korowodem dożynkowym. Miejsca wydarzeń są dekorowane rzeźbami wytwarzanymi ze słomy, chorągiewkami i zabawnymi napisami. Wokół placu lub pola, na którym będą się odbywać atrakcje, rozstawia się stoiska z lokalnym jedzeniem i napojami, a czasem również ręcznie wyrabianymi ozdobami. Zazwyczaj można również podziwiać maszyny rolnicze, a czasem nawet usiąść w jednej z nich. W centralnym punkcie umieszczana jest scena. To tu wieczorem odbędzie się koncert zespołu (lub zespołów), a następnie puszczona zostanie muzyka, przy której będzie można się bawić do późnych godzin nocnych.

Święto plonów w innych krajach

W Niemczech i Szwajcarii obchodzi się Erntedankfest (święto dziękczynienia za plony). Najczęściej odbywa się ono w pierwszą niedzielę października, a więc nieco później niż w Polsce. Z tej okazji ozdabia się kościoły plonami, które po nabożeństwie są rozdawane. Świętujący biorą udział w festynach, pochodach i jarmarkach. Na wsi można się natknąć na Erntepuppe – kukiełkę ze zboża lub słomy.

Na Białorusi tradycje dożynkowe wymieszały się z tymi związanymi z Wniebowzięciem Najświętszej Maryi Panny. Święto to znane jest tam pod różnymi nazwami: Першая Прачыстая (Perszaya prachystaya), Зельная (Zelnya) lub Дажынкі (Dazhynki).

Podobne do dożynek święta obchodzono także na Ukrainie (Обжинки, Obzhynky), w Rosji (Обжинки, Obzhynki) i Czechach (Dožínky, Obžinky). Zwyczaj ten stracił popularność w czasach sowieckich.

Podobny charakter do dożynek ma obchodzone w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie Święto Dziękczynienia (Thanksgiving Day). Odbywa się ono w czwarty czwartek listopada, na pamiątkę zbiorów pierwszych osadników z Kolonii Plymouth z 1620 roku. Całe pokolenia zjeżdżają wówczas do domu rodzinnego, aby spędzić wspólnie czas w przy stole. Tradycyjnie serwuje się wówczas pieczonego indyka, często wraz z nadzieniem (tzw. stuffing). Towarzyszą mu puree z ziemniaków, sos żurawinowy, sos pieczeniowy, zapiekanka z batatów i kukurydza.

możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń, menu nawigacyjne, narzędzia osobiste
Dożynki były manifestacją odrębności chłopskiej i rolniczego stanu w tamtych czasach
tegoroczne dożynki gminy – tekst udostępniany, zobacz szczegółowe informacje o dożynkach w innych językach

Dożynki – ciekawostki

Obecne zwyczaje dożynkowe są połączeniem tradycji związanych z dwoma świętami: okrężnymi i dożynkami. Podczas pierwszego z nich organizowano biesiady rolnicze. Odbywały się one po uprzątnięciu pól. Drugie z nich dotyczyło dożęcia oziminy (roślin jednorocznych) i przyniesienia wieńca gospodarzowi.

W Spale co roku odbywają się dożynki prezydenckie. Zapoczątkował je Ignacy Mościcki. Tradycja ich obchodów zniknęła na długi czas wraz z wybuchem II wojny światowej, ale została przywrócona w 2000 roku przez Aleksandra Kwaśniewskiego.

Dożynki w swojej dawnej formie są wciąż kultywowane przez neopogan (np. rodzimowierców słowiańskich), którzy składają dziękczynienie pradawnym bogom.

Popularnym zwyczajem jest organizowanie konkursów na najpiękniejszy wianek dożynkowy i najładniejsze stoisko dożynkowe. Mogą w nich brać udział zarówno osoby prywatne, jak i koła gospodyń wiejskich czy całe parafie.

Dożynki to doskonały powód do integracji mieszkańców gminy i wspaniałej zabawy z sąsiadami po zakończeniu prac polowych. Miałeś już okazję uczestniczyć w tych organizowanych w Twojej okolicy? A może masz w planach napisanie tekstu promocyjnego dotyczącego następnego wydarzenia, który byłby także dostępny dla czytelnika zagranicznego? Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy z tym zadaniem, zapoznaj się z naszą ofertą usług copywriterskich i tłumaczeniowych.

Posty powiązane

Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.