Trudne słówko: kleryk kontra klerykał
Używając określenia „kleryk”, będziemy mieli najczęściej na myśli ucznia seminarium duchownego, przygotowującego się do pełnienia posługi kapłańskiej. Synonimem słowa „kleryk” jest alumn. Swego czasu klerykiem nazywano również każdego duchownego katolickiego niższej rangi. Obecnie, według słowników, terminu „kleryk” możemy użyć w odniesieniu do każdej osoby duchownej, choć trudno sobie wyobrazić określenie tym mianem kogoś zajmującego wyższą rangę w kościelnej hierarchii (np. biskupa). „Ojciec duchowny, o którym mówi biskup, określając go jako tego, który ma wprowadzić kleryka w tajemnice kapłaństwa, przez samych kleryków kojarzony jest najczęściej jako spowiednik, który, jak mówi biskup, przeważnie nie ma przygotowania ani pedagogicznego, ani psychologicznego”.
Klerykał z kolei to osoba będąca zwolennikiem klerykalizmu, czyli poglądu uznającego, że przedstawiciele kleru (duchowieństwa) powinni brać aktywny udział w życiu społecznym, a nawet że życie społeczne, polityczne i kulturalne powinno być całkowicie podporządkowane przedstawicielom tej grupy. „Wierzyli, że społeczeństwo należy dopiero wychować do zaakceptowania liberalnej rzeczywistości. Mieli więc świadomość, że nie wszyscy Polacy podzielają ich pomysł na Polskę. Kto więc nie podzielał – był wrogiem, oszołomem, prymitywem, czarną reakcją, klerykałem, ksenofobem itp…”.
Nie da się ukryć, że w życiu codziennym równie często spotkamy się z określeniem przeciwstawnym. Antyklerykał (od przedrostka „anty” i greckiego klerikos – „mający władzę religijną”) będzie z kolei reprezentować postawę niechętną, a nawet wrogą w stosunku do ingerencji kleru w życie społeczeństwa, przy czym należy pamiętać, że ideologia ta nie jest tożsama z ateizmem. „Przyszły antyklerykał Robespierre kształcił się na koszt Kościoła i dzięki poparciu kościelnych dygnitarzy otrzymał swą pierwszą stabilną posadę…”.
Warto przy okazji zwrócić uwagę na kwestię pisowni przedrostka anty-. Co za zasady, piszemy go łącznie z przymiotnikiem lub rzeczownikiem, który poprzedza (por. antykościelny, antynikotynowy). Jednak w sytuacji, gdy słowo określane pisane jest wielką literą, np. jest skrótowcem, potrzebujemy dywizu (łącznika) (por. anty-SLD, ale antyeseldowski).
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
