Fantasmagoria (z greckiego phántasma – widziadło) – rzeczownik występujący tylko w liczbie mnogiej (wbrew pozorom nie jest to liczba pojedyncza!). Słowo to oznacza, najogólniej rzecz biorąc, fantastyczne (w znaczeniu – należące do dziedziny fantazji i wyobraźni, niekoniecznie zaś wspaniałe), urojone obrazy będące złudzeniem optycznym. Fantasmagorią możemy określić także wymieszanie jawy i snu (świata rzeczywistego i urojonego) będące celowym zabiegiem artystycznym („Jest to »literacko-symfoniczna fantasmagoria na chór i orkiestrę oraz zaprzyjaźnionych solistów« – mówi artysta”).
W szerszym znaczeniu fantasmagoria to urojenia i iluzje w ogóle – z takim rozumieniem tego pojęcia spotkamy się np. w słowniku W. Doroszewskiego, według którego fantasmagoria to: „fantastyczna wizja stworzona przez nadwrażliwą wyobraźnię”. „…wciąż za bardzo liczymy na długotrwałe prezenty Unii Europejskiej. Przestańmy się łudzić, że na wieki wieków traktowani będziemy jak ci lepsi. To już jakaś nasza fobia czy, delikatniej mówiąc, fantasmagoria. Nasz historyczny kredyt specjalnego traktowania już nie istnieje, jeśli w ogóle kiedykolwiek istniał”.
Fantasmagorii nie należy mylić z fatamorganą (mirażem), która oznacza wyłącznie złudzenie optyczne w pewnym specyficznym kontekście, a mianowicie iluzję powstającą w wyniku załamania światła w warstwach powietrza o różnej temperaturze (a więc o różnej gęstości), na pustyni (gdzie zwykle przybiera postać zwierciadlanego obrazu wody na powierzchni piasku) lub na morzu.
Fantazmat z kolei to pojęcie z dziedziny psychologii będące synonimem fantazji – najczęściej wyobrażania sobie scenariuszy, w których spełnia się własne marzenia. Może to być jednak również snucie wyobrażeń obejmujących niekorzystny przebieg zdarzeń, ale także zmodyfikowane wspominanie przeszłości (kiedy dana rzecz w ogóle się nie wydarzyła lub też rzeczywisty przebieg zdarzeń był inny). „Polacy dzielą się na tych, którym po drodze, i tych, którym nie po drodze z zachodnią nowoczesnością, a ci, którzy różnicę między nimi nazywają »wymyśloną wojną plemion«, jedynie hołdują szkodliwym fantazmatom”.
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
