Święta Wielkanocne są już tuż-tuż, został jeszcze tylko Wielki Tydzień. Czas więc oddać się ostatnim przygotowaniom do najważniejszego chrześcijańskiego święta.
Dzień, w którym obchodzi się Niedzielę Palmową (zwaną również Niedzielą Męki Pańskiej), jest datą ruchomą, uzależnioną od daty Wielkanocy. Różni się ona w obrządku zachodnim i wschodnim. W Kościele katolickim może mieć miejsce pomiędzy 15 marca a 18 kwietnia, tydzień przed Wielkanocą.
SPIS TREŚCI
Niedziela Palmowa – historia święta
Niedziela Palmowa upamiętnia przybycie Jezusa do Jerozolimy. Zostało ono opisane przez wszystkich czterech Ewangelistów. Chrystus przekroczył próg miasta, siedząc na osiołku i został godnie przywitany przez jego mieszkańców, którzy słali Mu pod nogi płaszcze i rzucali gałązki palmowe, krzycząc „Hosanna!”. Traktowali Go oni jak powracającego króla, nie wiedząc, że wkrótce zostanie On zdradzony i ukrzyżowany.
Zapis o pierwszych obchodach tego święta znalazł się w dzienniku pątniczki Egerii, która odbyła pielgrzymkę do Ziemi Świętej w latach 381-384. Pierwotnie celebrowano je tylko w świętym mieście, skąd następnie rozprzestrzeniło się na resztę chrześcijańskiego świata. W Polsce Niedzielę Palmową obchodzimy od średniowiecza.
Obchody Niedzieli Palmowej w Polsce
Niedziela Palmowa kojarzy nam się przede wszystkim z uczestniczeniem w mszy, podczas której święcone są palmy wielkanocne. To jednak niejedyna tradycja związana z tym świętem!
Święcenie palm wielkanocnych
Pierwsze bogato zdobione palmy wielkanocne zaczęły powstawać we Francji w VII wieku. W Polsce tradycja wykonywania własnoręcznych ozdób przetrwała w szczególności na Kurpiach (parafie Lipniki, Łyse i Nysa) oraz w województwie małopolskim (Lipnica Murowana i Limanowa). Co roku organizuje się tam konkursy na najwyższą i najpiękniejszą palmę.
Zwyczaj święcenia palm wielkanocnych przetrwał do naszych czasów również w Niemczech i Austrii. W naszym kraju wyróżniamy kilka najbardziej charakterystycznych rodzajów ozdób:
- Palma wileńska – wytwarzana jest z suszonych traw i drobnych kwiatów barwionych na różne kolory i owijanych wokół kija. Przybiera ona formę wałeczka o długości od kilkunastu do kilkudziesięciu centymetrów. Ten rodzaj dominuje w dużych miastach.
- Palma kurpiowska – wykonana jest z bibuły. Ręcznie robione kwiaty przymocowuje się do leszczynowego lub sosnowego pręta. Często dodatkowo ozdabia się ją borówką, jałowcem lub bukszpanem. Zazwyczaj osiąga pokaźne rozmiary; ma długość od 2 do 10 metrów.
- Palma południowopolska – do jej stworzenia używa się kilkunastometrowych prętów: wierzbowych, wiklinowych lub leszczynowych, przewiązanych rzemieniem. Ozdabia się je sztucznymi kwiatami, baziami, bukszpanem oraz kolorowymi wstążkami.
Dawniej z palmami wielkanocnymi związanych było wiele przesądów. Cierpiącym na ból głowy lub gardła zalecano, aby spożyli zdobiące je bazie, które miały moc leczenia męczących dolegliwości. Ozdoby przez resztę roku przechowywano za świętym obrazem (broń Boże do góry nogami!). W zimie je spalano, a popioły wykorzystywano podczas następnej Środy Popielcowej.
Procesje
Procesje w Niedzielę Palmową były urządzane już w pierwszych wiekach funkcjonowania tego święta. Podczas ich trwania obnosiło się wokół figurę Jezusa dosiadającego osiołka. Obecnie w naszym kraju tradycja ta przetrwała jedynie w niektórych miejscach (np. w Malborku, Tokarni, Szydłowcu i powiecie myślenickim).
Pucheroki
W okolicach Krakowa, w niektórych wsiach wciąż kultywowane są pucheroki, czyli zwyczaj chodzenia od domu do domu w przebraniu. Biorą w nich udział usmarowani sadzą chłopcy poprzebierani w kożuchy założone na drugą stronę i stożkowe czapki. Wędrują oni po okolicy, śpiewają, składają wielkanocne życzenia i wygłaszają oracje. W zamian oferuje się im jajka i drobne datki.
Niedziela Palmowa na świecie
Niedziela Palmowa to święto kultywowane przez chrześcijan zamieszkujących wszystkie kraje świata. Obowiązkowy udział w mszy jest elementem łączącym wszystkich wiernych. To jednak niejedyny zwyczaj związany z tym dniem. Przyjrzyjmy się innym unikalnym tradycjom!
Bułgaria
W Bułgarii Niedziela Palmowa (bułg. Vrabnitsa) nosi również nazwę Kwiatowej Niedzieli (bułg. Tsvetnitsa). W ten dzień ludzie o „kwietnych imionach”: Margarita, Rosa, Nevena, Liliya…, obchodzą imieniny.
Anglia
Od XV do XVII wieku w Anglii kultywowany był zwyczaj palenia halloweenowych lamp (ang. Jack o’ Lantern). Zwyczaj ten cechował się podwójną symboliką: z jednej strony mszczono się na zdrajcy Judaszu Iskariocie, z drugiej przepędzano znienawidzoną zimę.
Finlandia
Fińskie dzieci w Niedzielę Palmową przebierają się za czarownice i chodzą od domu do domu, wymieniając gałązki wierzbowe na słodycze i monety. Śpiewane przez nich słowa pieśni: „virvon varvon tuoreeks, terveeks, tulevaks vuodeks, vitsa sulle, palkka mulle!” są życzeniami szczęścia i zdrowia w trwającym roku.
Filipiny
Filipińska procesja naśladująca wjazd Jezusa do Jerozolimy organizowana jest z niezwykłym przepychem. Na jej przodzie podąża figurka Zbawiciela na osiołku lub ksiądz dosiadający wierzchowca. Wierni ustawiają się w szereg, wymachując liśćmi palmowymi i rzucając pod nogi uczestników procesji specjalnie przygotowane na tę okazję płaszcze; ze wszystkich sił starają się naśladować podekscytowanych Jerozolimczyków z początku ery.
Inne kraje
W Hiszpanii istnieje zwyczaj zakładania nowych ubrań i butów w Niedzielę Palmową. Istnieje przysłowie, które mówi, że temu, kto nie zastosuje się do tej zasady, odpadną ręce.
We Włoszech święci się nie tylko liście palmowa, ale również łatwiej dostępne gałązki oliwne.
W niderlandzkiej Dolnej Saksonii przydrożne krzyże dekoruje się cukierkami i chlebkami w kształcie koguta.
W Egipcie i Etiopii chrześcijanie wykorzystują poświęcone palmy do wytwarzania ozdób.
Jaką nazwę nosi Niedziela Palmowa w obcych językach?
- Angielski: Palm Sunday
- Hiszpański: Domingo de Ramos
- Chorwacki: Cvjetnica
- Fiński: Palmusunnuntai
- Turecki: Dallar Bayramı
- Litewski: Verbų sekmadienis
- Włoski: Domenica delle palme
- Niemiecki: Palmsonntag
- Wietnamski: Chúa Nhật Lễ Lá
- Maltański: Ħadd il-Palm
Niedziela Palmowa – ciekawostki
Święty Jan Paweł II zapoczątkował tradycję obchodzenia w Niedzielę Palmową Światowego Dnia Młodzieży. W 2020 roku papież Franciszek zdecydował się zmienić jego datę na Uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata.
Palmy wielkanocne tradycyjnie osiągają w Polsce wysokość od kilkunastu centymetrów do nawet kilkudziesięciu metrów. Muszą one spełniać jeden ważny warunek – powinny samodzielnie utrzymywać pionową pozycję.
Palma rosnąca na Bliskim Wschodzie, prekursorka palemek wielkanocnych, osiąga pokaźne rozmiary – nawet do 30 metrów. Symbolizuje płodność, miłość i urodzaj.
Nasi przodkowie widzieli zależność pomiędzy obfitymi zbiorami i pogodą w Niedzielę Męki Pańskiej, głosząc, że: „gdy w Palmową Niedzielę słońce świeci, będą pełne stodoły, beczki i sieci”.
Początek Wielkiego Tygodnia
Wraz z Niedzielą Palmową rozpoczyna się Wielki Tydzień. Już wkrótce wierni będą przeżywać w Kościele mękę i cierpienie Jezusa Chrystusa, a później cieszyć się z Jego zmartwychwstania. Kolorowe palemki zostaną schowane i będą czekać prawie rok, do Środy Popielcowej, kiedy zostaną znów wykorzystane w chrześcijańskim obrzędzie.
Współpracujesz z ludźmi z całego świata i chciałbyś wysłać im spersonalizowane życzenia wielkanocne w ich mowie ojczystej? Skorzystaj z umiejętności naszych wielojęzycznych copywriterów, którzy sprawią, że Twoja wiadomość wywoła uśmiech na twarzach odbiorców.
