Nepal to tajemniczy i niedostępny zakątek świata, który znacząco różni się od wszystkiego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w świecie zachodnim. Podróż do tego kraju pozwoli nam odkryć niezwykłe górskie pejzaże, słynne na całym świecie zabytki oraz bogatą kulturę Nepalczyków.
W dzisiejszym artykule poznamy wszystko, co warto wiedzieć przed podróżą do Nepalu. Omówimy nie tylko języki, którymi posługują się jego mieszkańcy, ale również najważniejsze fakty geograficzne, najciekawsze zabytki oraz przydatne porady dla turysty. Zapraszamy do lektury!
SPIS TREŚCI
Nepal – najważniejsze informacje
Federalna Demokratyczna Republika Nepalu to niewielki kraj leżący w Azji Południowej, graniczący z Chinami na północy i z Indiami od strony wschodniej, zachodniej i południowej. Stolicą Nepalu jest Katmandu. Jego populacja wynosi około 30 miliona osób.
Podział administracyjny Nepalu
Nepal jest państwem, które dynamicznie zmienia się i rozwija. Zgodnie z konstytucją wprowadzoną we wrześniu 2015 roku państwo jest podzielone na 7 prowincji, których nazwy nie zostały jeszcze ustalone. Prowincje natomiast dzielą się na dystrykty, których liczba po ostatecznym ustaleniu granic ma wynieść 78.
Geografia Nepalu
Ze względu na warunki naturalne Nepal należy do najsłabiej zurbanizowanych państw świata. Aż 80% powierzchni kraju pokrywają góry, a na północy rozciąga się łańcuch Himalajów Wysokich wraz z najwyższym szczytem świata, słynnym Mount Everestem, oraz siedmioma innymi szczytami mierzącymi ponad 8 tysięcy m n.p.m. W środkowej części Nepalu leżą Himalaje Małe oraz liczne kotliny (w tym największa, Kotlina Katmandu), natomiast na południu rozciągają się wyżyny i tereny pagórkowate, które pokrywa dżungla, oraz fragment Niziny Hindustańskiej, zwanej także Terajem. Na północy kraju panuje klimat górski, natomiast na południu zwrotnikowy monsunowy. Główne rzeki Nepalu to Karnali, Kosi i Narayani. Państwo nie ma dostępu do morza.
Historia Nepalu
Najdawniejszymi mieszkańcami terenów obecnego Nepalu były plemiona indyjskie i tybetańskie, które w III w. p.n.e. zostały podbite przez władcę Indii, cesarza Aśokę z dynastii Maurjów, propagatora buddyzmu. Po upadku dynastii Nepal znalazł się pod wpływem Tybetu. Od XIII wieku władzę przejęła miejscowa dynastia Malla, za której panowania został wprowadzony surowy system kastowy. Mimo trzęsień ziemi i najazdów powstawały wspaniałe miasta, a największy rozkwit państwo przeżywało za panowania Dźajasthiti Malla, któremu udało się wprowadzić ład społeczny i skodyfikować system prawny. W XV wieku Nepal rozpadł się na cztery państewka: Banepa, Katmandu, Bhadgaun, Patan. W roku 1771 pochodzący z Gorkha Prithivi Narayan Szach zdobył kolejne miasta i założył dynastię Szachów, która ostatecznie przejęła władzę w kraju, doprowadzając do scalenia autonomicznych jednostek w jedno królestwo i znacząco powiększając jego terytorium. Polityka ekspansjonizmu w stronę Tybetu została ostatecznie przerwana przez zbrojną interwencję Chin.
W tym czasie pojawiły się kolonialne wpływy Brytyjczyków. Stojący na czele Nepalu premier Bhimsen Thapa podjął wysiłki, by zawiązać koalicję antybrytyjską wraz z maharadżami Indii, władcami Afganistanu, Birmy, Iranu i cesarzem Chin. W latach 1814–1816 miała miejsce wojna z imperium brytyjskim, zakończona zwycięstwem Brytyjczyków, którzy narzucili Nepalowi rezydenta brytyjskiego i odebrali znaczną część terytorium. Kolejne lata charakteryzowały liczne konflikty wewnętrzne między wpływowymi rodami i rodziną królewską. To wtedy trwał jeden z najczarniejszych okresów w historii państwa, tak zwana ranokracja, charakteryzująca się przekazywaną dziedzicznie funkcją premiera – Rana, który faktycznie sprawował władzę w Nepalu. W zamian za udzielone wsparcie wojskowe w trakcie Wielkiej Wojny Brytyjczycy w 1915 roku uznali niepodległość Nepalu.
Na początku lat 50. XX w. udało się obalić Ranów, a Nepal został przekształcony w monarchę konstytucyjną. Niedługo później wstąpił również do ONZ. Autorytarna polityka monarchy, który zaledwie rok po wyborach zdymisjonował rząd i rozwiązał parlament, doprowadziła do niepokojów społecznych, a później również wystąpień antyrządowych.
13 lutego 1996 w Nepalu wybuchła wojna domowa między maoistami i rządem, a sytuację dodatkowo zdestabilizowała masakra w 2001 roku, kiedy syn króla Birendry, książę Dipendra, zastrzelił swoich rodziców oraz sześciu innych członków rodziny królewskiej, a następnie sam popełnił samobójstwo. Korona przeszła w ręce brata króla Birendry, Gyanendry. Monarchia została ostatecznie zniesiona pod koniec 2007 roku, a pierwsze wybory odbyły się w kwietniu 2008 roku. Ostateczna konstytucja Nepalu została przyjęta dopiero we wrześniu 2015 roku. W tym samym roku miało miejsce trzęsienie ziemi, w którym zginęło ponad 7 tysięcy osób.
Ustrój polityczny w Nepalu
Zgodnie z konstytucją tymczasową z roku 2007 Nepal stanowi demokratyczną republikę związkową. Głowa państwa to prezydent, którym obecnie (od 13 marca 2023) jest Ram Chandra Poudel. Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego Zgromadzenia Konstytucyjnego. Na czele rządu stoi premier, obecnie Prachanda (właściwie Pushpa Kamal Dahal), który 26 grudnia 2022 roku objął ten urząd po raz trzeci. Konstytucja nie gwarantuje pełnej niezależności systemu sądowniczego.
Gospodarka
Nepal jest jednym z najsłabiej rozwiniętych państw świata, na co wpłynęły głównie warunki naturalne izolujące kraj oraz niesprzyjające rozwojowi rolnictwa. Użytki rolne zajmują 17% powierzchni kraju i są rozmieszczone nierównomiernie, a ich największa część znajduje się w regionie Teraj. Pierwsze zakłady przemysłowe zaczęły pojawiać się dopiero w latach 30. XX w., obecnie główne gałęzie przemysłu to przemysł drzewny, tytoniowy i cukrowniczy. Nepal posiada również znaczące, ale wciąż słabo zbadane złoża mineralne. Na przełomie XX i XXI wieku na szeroką skalę zaczęły pojawiać się usługi turystyki himalajskiej, która do dziś generuje znacznie przychody.
Jakich języków używa się w Nepalu?
Jakimi językami mówi się w Nepalu? Odpowiedź nie jest taka prosta – zgodnie z raportem Narodowej Komisji Językowej z 2019 roku na terenie Nepalu odnotowano aż 129 języków!
Język nepalski
Język nepalski to język urzędowy w Nepalu. Należy do grupy indoaryjskiej rodziny języków indoeuropejskich i stanowi język ojczysty dla ponad 17 milionów ludzi, z czego ponad 11 milionów mieszka na terytorium Nepalu (co stanowi około 44,5% ludności tego państwa). Pozostała część użytkowników języka nepalskiego mieszka głównie w Bhutanie, Indiach i Myanmaru. Do zapisywania języka nepalskiego służy dewanagari, pismo alfabetyczno-sylabiczne składające się z 46 znaków. System ten używany jest również do zapisywania języka hindi oraz sanskrytu.
Podstawowe zwroty w języku nepalskim
Jeśli jesteś zainteresowany językiem nepalskim, zapoznaj się z garścią przydatnych słów i wyrażeń wraz z ich uproszczoną wymową.
हो, हुन्छ [ho/hunchha] – tak
होइन, हुँदैन [hoina, hudaina] – nie
नमस्कार/नमस्ते [namaskar/namaste] – cześć
शुभ प्रभात [shuva pravat] – dzień dobry (przed południem)
शुभ दीन [shuva diin] – dzień dobry (popołudniu)
शुभ साँझ [shuva saanjh] – dobry wieczór
शुभ रात्री [shuva ratri] – dobranoc
बिदा हौ [bidaa hau] – do widzenia (nieformalnie)
फेरी भेटौँला [pheri bhetaula] – do widzenia (formalnie)
धन्यवाद [dhanyabad] – dziękuję
केही छैन [kehi chhaina] – nie ma za co
क्षमा गर्नुहोला/क्षमा पाउ [kshama garnuhola/kshama pau] – przepraszam
यो मैले बुझ्न सकिन। [yo maile bujhna sakina] – nie rozumiem
मेरो नाम… हो [mero naam… ho] – Nazywam się…
Inne języki w Nepalu
Większość pozostałych języków w Nepalu należy do jednej z czterech rodzin językowych: indoeuropejskiej, chińsko-tybetańskiej, austroazjatyckiej lub drawidyjskiej. Większość z nich jest zagrożona wymarciem, ponieważ tylko 19 ze 129 to języki, którymi posługuje się więcej niż 100 tysięcy osób. Drugim najpopularniejszym językiem po nepalskim jest język maithili, którym posługuje się ponad 11% społeczeństwa, głównie w regionie Teraj. Kolejne pod względem popularności są języki bhodźpuri, tharu oraz tamang – każdym z nich posługuje się ponad 5% Nepalczyków.
W Nepalu funkcjonuje też kilka języków migowych – oprócz narodowego języka migowego w niektórych miejscach społeczności osób głuchych posługują się rdzennymi językami migowymi Jhankot, Jumla i Ghandruk.
Język angielski w Nepalu
Niemal każdy, kto wybiera się w podróż do innego kraju, zastanawia się, czy uda mu się dogadać z jego mieszkańcami po angielsku – szczególnie w kryzysowych sytuacjach. Na szczęście niemal każdy Nepalczyk zna chociaż kilka podstawowych słów w języku angielskim, szczególnie w najbardziej turystycznych częściach kraju, na przykład w dolinie Katmandu. Możemy zatem czuć się bezpiecznie, planując naszą wycieczkę do tego kraju, choć dla pewności warto nauczyć się kilku przydatnych zwrotów po nepalsku oraz sprawdzić znajomość angielskiego naszego przewodnika, zanim zdecydujemy się na jego usługi.
Przydatne informacje dla podróżnych
Planujesz wycieczkę do Nepalu? Nie zapomnij zapoznać się z aktualnymi informacjami dla podróżujących.
Wiza i niezbędne dokumenty
Obywateli Polski podróżujących do Nepalu obejmuje obowiązek posiadania wizy. Można ją uzyskać w Ambasadzie Nepalu (najbliższa znajduje się w Berlinie) lub w jednym w punktów granicznych. W obu przypadkach należy wcześniej wypełnić odpowiedni formularz na stronie internetowej Departamentu Migracji Nepalu. W zależności od długości pobytu opłata za wizę wynosi od 30 do 125 dolarów, od której zwolnione są dzieci do dziesiątego roku życia.
Oprócz wizy podróżni muszą posiadać paszport, który jest ważny jeszcze co najmniej przez kolejne sześć miesięcy oraz ma przynajmniej dwie puste strony. Nie można przekroczyć granicy Nepalu, okazując paszport tymczasowy albo dowód osobisty.
Jeśli planujesz wyprawę w góry, potrzebujesz również specjalnego zezwolenia władz nepalskich na pobyt w wyznaczonych obszarach górskich, czyli tak zwanego trekking permit. Należy ubiegać się o nie za pośrednictwem autoryzowanych agencji trekkingowych, a jego koszt zależy od wybranego szlaku.
Czas lokalny
W Nepalu nie stosuje się podziału na czas letni i zimowy. Obowiązuje tylko jedna strefa czasowa – UTC+5:45. Różnica czasu między Polską a Nepalem to 3 godziny i 45 minut w czasie letnim.
Ubezpieczenie i opieka zdrowotna
Przed wjazdem do Nepalu nie ma obowiązku szczepień ochronnych, jednak są one rekomendowane. Szczególnie zaleca się zaszczepienie przeciw żółtaczce typu A i B, tężcowi, błonnicy, polio oraz durowi brzusznemu.
Ubezpiecznie należy wykupić w Polsce i musi ono obejmować również koszty medycznego transportu lotniczego oraz leczenie w przypadku infekcji COVID-19. Opieka zdrowotna oraz pobyt w państwowym szpitalu nie są drogie, a koszty w prywatnych klinikach wynoszą około 35-40 dolarów.
Osoby będące nosicielami wirusa HIV nie mogą wjechać na terytorium Nepalu.
Waluta Nepalu
Walutą obowiązującą na terenie Nepalu jest rupia nepalska (skrót NPR), dzieląca się na 100 paisa. Pieniądze można wymieniać w oficjalnych punktach, a jeśli zachowa się dowód wymiany, przed powrotem do kraju można zwrócić rupie nepalskie i odzyskać walutę.
Prawo jazdy
Aby prowadzić pojazd w Nepalu, należy posiadać międzynarodowe prawo jazdy. Jednak z uwagi na lewostronny ruch drogowy, powszechne nieprzestrzeganie przepisów, zły stan dróg i liczne wypadki zaleca się unikać samodzielnego kierowania samochodem, jak i podróży autobusami dalekobieżnymi w nocy.
Wyprawy trekkingowe
Znacząca część podróżnych przybywających do Nepalu to osoby planujące wyprawy w góry. Zaleca się im korzystanie z usług renomowanych biur podróży, doświadczonych przewodników, pozostawanie na wyznaczonych szlakach i poruszanie się w grupach. Oprócz tego każda osoba udająca się w góry musi zaopatrzyć się nie tylko w trekking permit, ale i kartę TIMS, która kosztuje 10 dolarów dla uczestników wypraw grupowych i 20 dolarów dla osób indywidualnych i jest wydawana przez autoryzowane firmy trekkingowe. Karta ta umożliwia zlokalizowanie jej posiadacza.
Pogoda w Nepalu
Najlepiej zaplanować podróż do Nepalu jesienią (między wrześniem a połową grudnia) lub wiosną (od połowy lutego do końca maja). Pomiędzy czerwcem i wrześniem trwa pora monsunowa, co oznacza obfite opady deszczu, które mogą prowadzić do osunięć zbocz górskich, powodzi oraz tymczasowego odcięcia niektórych regionów kraju od świata.
Atrakcje turystyczne
Nepal oferuje nie tylko góry, ale i przepiękną newarską architekturę, zachwycającą przyrodę i bogatą kulturę wartą poznania. Oprócz Katmandu warto odwiedzić inne miasta, na przykład Bhaktapur, Pokhara i Patan. Interesujący jest również wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO Park Narodowy Ćitwan, który leży w południowej części środkowego Teraju i stanowi habitat wielu gatunków flory i fauny. Miłośnicy mocnych wrażeń koniecznie powinni natomiast spróbować raftingu, czyli spływu rwącą górską rzeką kajakiem lub pontonem.
Języki świata ze Skrivankiem
Mamy nadzieję, że nasz artykuł zachęcił Cię do dalszego zgłębiania wiedzy o Nepalu, a może nawet do zaplanowania podróży do tego kraju.
Nie tylko Nepal jest państwem, w którym mówi się wieloma językami. Jeśli potrzebujesz tłumaczenia, zapoznaj się z bogatą ofertą naszego biura tłumaczeń Skrivanek – proponujemy m.in. tłumaczenia włoskie czy tłumaczenia litewskie. Nasz doświadczony zespół tłumaczy dołoży wszelkich starań, by przełożyć Twój tekst z zachowaniem poprawności językowej, odpowiedniego stylu i kontekstu kulturowego. Zapraszamy!
