Istnieją kraje tak niewielkie, że ciężko odnaleźć je na mapie. W samej Europie znajdziemy Monako, Liechtenstein, San Marino, Watykan oraz właśnie Andorę. W tym tekście zawarliśmy informacje o jej języku oraz wszystkim innym, co może przydać się turystom pragnącym odwiedzić te nietuzinkowe górskie księstwo.
Jaka jest historia Andory i w jakim języku się tam mówi? O czym trzeba pamiętać podczas wizyty w tym kraju? Czytaj dalej, aby uzyskać odpowiedzi.
SPIS TREŚCI
Księstwo Andory
Andora jest również znana pod tradycyjną nazwą Dolina Andory (Les Valls d’Andorra w języku katalońskim). To państwo bardzo niewielkich rozmiarów znajdujące się w Pirenejach. Księstwo Andory graniczy od północy z Francją, a od południa z Hiszpanią. Państwo nie posiada dostępu do morza.
Andora jest monarchią konstytucyjną, a według tradycji tytuły dwóch współksiążąt otrzymują odpowiednio każdy kolejny prezydent Francji oraz każdy kolejny biskup katalońskiej diecezji Urgell. Realnie władzę sprawuje jednak Rada Generalna – 28-osobowy parlament wybierany w wyborach powszechnych przez 85-tysięczną populację kraju. Stolica kraju Andora nazywa się tak samo jak całe państwo.
Andora dzieli się na 7 jednostek administracyjnych – parafii, z katalońskiego parròquia.
Krótka historia kraju
Historia księstwa sięga jeszcze czasów Karola Wielkiego. Mieszkańcy regionu wsparli jego państwo w walce z muzułmanami. W nagrodę za waleczność mieszkańców Andora otrzymała prawa miejskie. Później stała się lennem hrabiów Urgell i ostatecznie w 1133 r. region przeszedł pod władanie biskupa z La Seu d’Urgell. W związku ze sporem o to, komu należy się Andora, pomiędzy francuskimi sąsiadami i hiszpańskim biskupstwem w 1278 r. zawarto porozumienie, że będą sprawować wspólne rządy.
W 1419 r. na wniosek ludności Andory powołana została Rada Terytorialna (Consell de la Terra), zwana również Radą Dwudziestu Czterech. Z czasem ten lokalny parlament został przemianowany na Radę Generalną. W 1607 r. król Henryk IV, hrabia Foix wydał edykt przekazujący jego prawa do współrządzenia Andorą francuskiemu władcy. Od XIX w. przysługuje ono prezydentowi Francji.
Przez kolejne dziesięciolecia region przechodził z rąk do rąk. Kiedy Cesarstwo Francuskie zajęło Katalonię, podzieliło ją na cztery departamenty. Wówczas Andora weszła w skład francuskiego départament de Sègre. W 1934 r. Rosjanin Boris Skosyriew postanowił zostać niepodległym księciem Andory, jednakże został niezwłocznie aresztowany i wydalony z kraju. Podczas hiszpańskiej wojny domowej w Andorze stacjonował francuski garnizon, mający zapewnić bezpieczeństwo lokalnej ludności. Mimo tego w czasie II wojnie światowej Andorze udało się zachować neutralność.
Pozostająca w stanie pewnej izolacji Andora otworzyła się ponownie na Europę poprzez rozwój turystyki i handlu, a w 1993 r. gruntownie zreformowała swój system polityczny, uchwalono pierwszą konstytucję. Andora została członkiem ONZ.
Geografia księstwa Andory
Andora leży w Pirenejach. Powierzchnia kraju wynosi zaledwie 468 km² i jest całkowicie pokryta przez górski krajobraz. Panuje tam klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski. Średnia wysokość terytorium Andory to aż 1996 m n.p.m. Liczne górskie zbocza pokrywają zielone wysokogórskie łąki i lasy. Najwyższym szczytem w kraju jest Pic de Coma Pedrosa (2943 m n.p.m.), a najdłuższą rzeką jest Valira, dopływ hiszpańskiego Segre.
Do zasobów naturalnych kraju zalicza się metale takie jak żelazo, miedź i ołów oraz drewno.
Księstwo Andory – język urzędowy
W uchwalonej przez rząd Andory konstytucji państwowym językiem urzędowym określono język kataloński. To zachodni język romański, którego używają również mieszkańcy hiszpańskich wspólnot autonomicznych – Katalonii, Balearów oraz Walencji. Dzieli on wiele cech zarówno z hiszpańskim, jak i włoskim oraz francuskim.
W porównaniu do hiszpańskiego (drugiego najpopularniejszego języka na Ziemi pod względem liczby natywnych użytkowników) jest to język znacznie mniej znany, mówi w nim około 11 milionów ludzi.
Znaczny napływ imigrantów spowodowany przez rozwój gospodarczy i turystykę sprawił, że aż 62% mieszkańców nie pochodzi z Andory. Za to w kraju mieszkają głównie Hiszpanie, Francuzi i Portugalczycy. Szansa, żeby się porozumieć, jest większa, kiedy używa się hiszpańskiego, niż mówiąc po katalońsku. Jako język ojczysty hiszpański wskazuje aż 43% mieszkańców, a kataloński – 35%, ale wśród osób mówiących po katalońsku znajomość hiszpańskiego jest wysoka.
Z tego powodu zdecydowaliśmy się przedstawić najbardziej podstawowe słownictwo właśnie po hiszpańsku.
Podstawowe zwroty po hiszpańsku
Znajomość nawet samych podstawowych zwrotów po hiszpańsku okaże się przydatna oczywiście nie tylko w Andorze, ale i we wszystkich innych hiszpańskojęzycznych krajach świata (a jest ich wiele). Gwarantujemy, że znając same poniższe słówka, poczujesz się pewniej podczas podróży zagranicznej.
- Sí – Tak
- No – Nie
- Tal vez – Może
- Por favor – Proszę
- Gracias – Dzięki
- Está bien – W porządku
- Muchas gracias – Wielkie dzięki
- Disculpe – Przepraszam (można użyć, aby przyciągnąć czyjąś uwagę, ominąć kogoś lub przeprosić)
- Lo sé – Wiem
- No lo sé – Nie wiem
- Comprendo – Rozumiem
- No comprendo – Nie rozumiem
- Perdón – Przepraszam
- ¿Habla usted español? – Czy mówi Pan/Pani po hiszpańsku?
- No hablo español – Nie mówię po hiszpańsku
- ¿Podría, por favor, repetir eso? – Czy możesz to powtórzyć?
Zwroty grzecznościowe
- De nada – Proszę
- No tiene importancia – Nie ma o czym mówić
- No pasa nada – Nie ma za co, nic się nie stało
Powitania i Pożegnania
- Hola – Cześć
- Buenas – Hej (bardziej potocznie)
- Buenos días – Dzień dobry (używane rano, do godziny 12:00)
- Buenas tardes – Dzień dobry (używany od godziny 12:00 do 20:00)
- Adiós – Do widzenia
- Buenas noches – Dobranoc
- ¡Nos vemos! – Do zobaczenia!
- ¡Hasta luego! – Do zobaczenia później!
- ¡Qué tengas un buen día! – Miłego dnia!
Oznaczenia w miejscach publicznych
- Entrada – Wejście
- Salida – Wyjście
- Salida de emergencia – Wyjście ewakuacyjne
- Tirar – Ciągnąć
- Empujar – Pchać
- Aseos – Toalety
- Caballeros – Panowie
- Señoras – Panie
- Libre – Wolne
- Ocupado – Zajęte
- Fuera de servicio – Nieczynne
- No fumar – Zakaz palenia
- Privado – Prywatne
- Entrada prohibida – Zakaz wstępu
Nasz mały słownik polsko-hiszpański pomoże ci porozumieć się w hiszpańskojęzycznych krajach. Wydrukuj go lub pobierz na telefon, aby był zawsze pod ręką!
Atrakcje turystyczne w Andorze
Andora to idealne połączenie górskich krajobrazów, zabytkowej architektury, naturalnego piękna i dobrze rozwiniętej bazy współczesnych atrakcji turystycznych.
Oto tylko kilka naszych propozycji do zwiedzenia:
- Casa de la Vall i inne zabytkowe budynki w stolicy
- futurystyczny aquapark Caldea
- punkt widokowy Roc del Quer
- ośrodek narciarski Grandvalira
Andora – przydatne informacje dla odwiedzających
Czas na praktyczne porady dla planujących podróż do Andory.
Ogólne wymagania wjazdowe
W Andorze nie obowiązują wizy, obywatele Unii Europejskiej mają prawo wjazdu do kraju po okazaniu dowodu osobistego lub paszportu. Takie dokumenty uprawniają do przebywania na w państwie przez 90 dni.
Podróżujących z krajów trzecich obowiązują dokumenty wymagane przez Hiszpanię lub Francję, zależnie od tego, z którego kraju wjeżdżają do Andory.
W Andorze funkcjonuje strefa bezcłowa, jednak wwożąc towary z państw ościennych, należy stosować się do norm Unii Europejskiej. Dla towarów wywożonych z kraju obowiązują limity dozwolonej ilości, z jaką można przekroczyć granicę. Informacje o limitach są dostępne w każdym sklepie oraz na stronie https://visitandorra.com/en/.
Bezpieczeństwo i sytuacja polityczna w Andorze
Podróż do Andory nie wiąże się z ryzykiem. Jest to spokojny kraj bezpieczny dla turystów. Trzeba tylko pamiętać, że najbliższe krajowe przedstawicielstwa dyplomatyczne znajdują się we Francji lub Hiszpanii.
Czas lokalny w Andorze
Andora leży w jednej strefie czasowej – UTC+1, jednak stosuje się zmianę czasu na letni (UTC +1) i zimowy (UTC +2).
Nie ma różnicy czasy pomiędzy Polską i Andorą.
Waluta
Mimo że Andora nie jest członkiem Unii Europejskiej, to obowiązującą walutą jest euro.
Ubezpieczenie i wizyty u lekarza
Na terytorium Andory nie jest uznawana Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego i tym samym odwiedzający nie są uprawnieni do bezpłatnej opieki medycznej. Należy zapłacić za wystawioną przez lekarza fakturę i rozliczyć ją u krajowego ubezpieczyciela. Podstawowa wizyta u lekarza to koszt około 60 euro.
Ceny w Andorze
Andora ma opinię raju podatkowego. Nie ma tam podatku dochodowego, a większość dochodów rządu pochodzi z turystyki. Nawet podatek od alkoholu, wyrobów tytoniowych i paliw jest marginalny.
Transport
W Andorze nie ma portu lotniczego. Najbliższe lotniska znajdują się we Francji i Hiszpanii. Są to porty Tuluza-Blagnac, Barcelona-El Prat oraz Girona. Następnie do Andory można się udać autokarem lub wynajętym autem.
Sieć drogowa w Andorze obejmuje 380 km tras powiązanych z sieciami krajów sąsiadujących.
W Andorze nie ma transportu kolejowego.
Prawo jazdy
Polskie prawo jazdy jest akceptowane w Andorze. Trzeba jednak jeździć rozsądnie, gdyż obowiązują tam bardzo surowe przepisy drogowe, opłaty za wykroczenia, szczególnie za jazdę z nadmierną prędkość, są bardzo wysokie.
Polskie placówki dyplomatyczne w Andorze
Niestety na terenie Andory nie znajdziemy polskiej placówki dyplomatycznej. Najbliższa ambasada naszego państwa znajduje się dopiero w Madrycie.
Andora ze Skrivankiem
Kiedy zna się język hiszpański, dużo rzeczy staje się znacznie łatwiejszych. Przyda się on nie tylko do zwiedzania hiszpańskojęzycznych krajów jak Andora, ale też do nawiązywania relacji prywatnych, jak i zawodowych. A jak sobie poradzić, jeśli jeszcze nie zdobyliśmy takiej umiejętności? Są dwa rozwiązania – możemy zacząć uczyć się języka (umożliwia to stacjonarny lub zdalny kurs hiszpańskiego) albo skorzystać z pomocy, jaką oferuje tłumacz polsko-hiszpański albo tłumacz polsko-kataloński. W obu przypadkach możesz liczyć na naszą pomoc. Zapraszamy do kontaktu!
