Trudne słówko tygodnia: ibidem kontra idem
Tym razem przyjrzymy się słowom łacińskim powszechnie wykorzystywanym w publikacjach naukowych i tekstach prawniczych, przede wszystkim w postaci skróconej.
Idem, skracane do id. (kropka na końcu), oznacza „to samo”. W języku polskim znaczenie słowa odczytujemy przede wszystkim jako „tenże”. Wyraz ten jest wykorzystywany głównie w przypisach i cytatach. W zależności od jego pozycji w przypisie odwoływać się będzie albo do tego samego autora, lecz innej publikacji, albo do tej samej publikacji tego samego autora. Erudyci skojarzą ze słowem idem przede wszystkim zwrot: idem per idem, oznaczający „to samo przez to samo”, czyli masło maślane. W tym przypadku będziemy mieli na myśli także błędy znane jako pleonazmy, czyli wyrażenia zawierające nadmiar treści pozbawiony logiki (jak: cofać się do tyłu czy akwen wodny).
Ibidem, skracane do ibid. (kropka na końcu) oznacza „to samo miejsce”. W tym przypadku znaczenie słowa po polsku odczytujemy głównie jako „tamże”. Ibidem stosujemy dla wskazania pozycji cytowanej bezpośrednio powyżej, aby niepotrzebnie nie powtarzać pełnych danych bibliograficznych. Ibidem może być używane do odniesienia się do tej samej strony lub tej samej książki.
Należy pamiętać, że zasada „bezpośrednio powyżej” odróżnia ibid. od innego popularnego skrótu, czyli op. cit. dotyczącego pozycji tego samego autora cytowanej wcześniej, ale nie bezpośrednio przed zastosowaniem skrótu. Cechą łączącą wszystkie wspomniane skróty jest ich zapis kursywą – zgodnie z ogólną zasadą wyróżniania w tekście wyrazów obcojęzycznych.
