Przy dobrej pogodzie Maroko jest widoczne gołym okiem z Europy, z wybrzeża hiszpańskiej Andaluzji. Ten kraj, tak egzotyczny i odmienny, znajduje się (w najwęższym miejscu Cieśniny Gibraltarskiej) zaledwie kilkanaście kilometrów od naszego kontynentu.
Wystarczy jednak przekroczyć ten niezbyt szeroki przesmyk i zmienia się wiele. Wszystko wygląda nieco inaczej: architektura, ludzie, styl życia, a nawet krajobraz. Inne języki da się usłyszeć na ulicach – hiszpański i angielski zostają zastąpione przez arabski oraz… Jeśli jesteś ciekaw, w jakich językach dogadasz się w Maroko, zapraszamy w krótką podróż do tego fascynującego kraju!
SPIS TREŚCI
Maroko – Perła Maghrebu
Maroko położone jest w Afryce Północno-Zachodniej, nad Oceanem Atlantyckim i Morzem Śródziemnym. Sąsiaduje z Algierią, Hiszpanią i spornym terytorium Sahary Zachodniej. Jego powierzchnia wynosi 446 550 km². Stolica kraju znajduje się w Rabacie. To tam, w pałacu Dar al-Makhzen, rezyduje król Maroka – Muhammad VI – wraz z rodziną.
Maroko przyciąga orientalną architekturą, aromatyczną kuchnią (w której pierwsze skrzypce grają jagnięcina i kiszone cytryny), nieprzebytą pustynią i fascynującą kulturą. Turyści mogą zacząć podróż w jednym z wielu miast, w których znajdują się międzynarodowe lotniska. A jest w czym wybierać: kosmopolityczna Casablanca, królewski Rabat, uduchowiony Fez, kolorowy Marrakesz czy nadmorski Agadir…
Populacja Maroka liczy prawie 38 milionów ludzi (za: worldometers.info). Znaczna część jego mieszkańców jest pochodzenia arabskiego i berberyjskiego; część osób identyfikuje się jako Gnawa lub Haratyni. Istnieją duże nierówności w poziomie życia pomiędzy mieszkańcami dużych miast i obszarów wiejskich. Prawie wszyscy mieszkańcy kraju wyznają islam w wersji sunnickiej.
Języki w Maroko
Do oficjalnych języków Maroka zaliczają się język arabski i tamazight (berberyjski). Europejscy goście do komunikacji podczas podróży używają najczęściej francuskiego, którym posługuje się wiele osób pracujących w branży ekonomicznej i turystycznej. Ze względów historycznych i biznesowych popularny jest również hiszpański, zwłaszcza na północy kraju.
Marokańska odmiana języka arabskiego
W Maroko najczęściej używa się dariji – marokańskiej odmiany arabskiego, choć standardowa wersja tego języka cieszy się nieco większym prestiżem. Marokański arabski znany jest od 80 do 90% społeczeństwa. Wielu użytkowników berberyjskiego uczy się go jako drugiego języka (za: worldatlas.com). Dialekt ten przypomina w brzmieniu odmiany obecne w Mauretanii, Algierii i Tunezji. Uważa się, że dzieli ok. 70/75% słownictwa ze współczesnym literackim językiem arabskim.
Przez długi czas darija nie była stosowana w piśmie – w tym celu używano literackiej odmiany języka arabskiego. Za pierwsze dzieło w marokańskim dialekcie uważa się datowany na XIV wiek zehel Mala’bat al-Kafif az-Zarhuni autorstwa Al-Kafifa az-Zarhuniego. Do tej pory nie ustandaryzowano wersji pisanej dariji. W przestrzeni internetowej często używa się alfabetu łacińskiego do zapisu marokańskich słów. Dźwięki, które nie występują w języku angielskim czy francuskim, zastępuje się cyframi.
Wiele wyrazów weszło do dialektu darija z literackiej odmiany języka arabskiego, tamazight, francuskiego i hiszpańskiego. Poniżej prezentujemy kilka przykładów.
Zapożyczenia z literackiej odmiany języka arabskiego:
- kəlb – pies
- qəṭ – kot
- bħar – morze
- kla – jeść
- ħub – miłość
- dhab – złoto
- ras – głowa
- rajəl – mężczyzna
- mra – kobieta
ZAPOŻYCZENIA Z TAMAZIGHT
- xizzu – marchewki
- lalla – dama, pani
- mezlot – biedny
- šlaɣem – wąs
- bra – list
- deġya – pośpiech
- dmir – ciężka praca
Zapożyczenia z języka francuskiego
- forshita/forsheta – widelec
- telfaza – telewizor
- radio – radio
- rompa – rondo
- portable – telefon komórkowy
- parisiana – bagietka
- tran – pociąg
- serbita – serwetka
Zapożyczenia z języka hiszpańskiego
- kuzina – kuchnia
- simana – tydzień
- karrossa – karoca
- l’banio – toaleta
- playa – plaża
- karratera – droga
Tamazight
Nazwa tamazight odnosi się do rodziny języków berberyjskich używanych w krajach Maghrebu. W 2011 roku stał się on drugim oficjalnym językiem Maroka. Trudno określić liczbę jego użytkowników; źródła podają dane bardzo różniące się między sobą. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że w spisach ludności przeprowadzanych w krajach arabskich zazwyczaj nie umieszcza się pytań o języki. Tamazight jest używany głównie w kontekście rodzinnym; w sytuacjach oficjalnych pojawia się bardzo rzadko. Nie ma formy pisanej.
Język francuski
Francuski jest traktowany w Maroko jako język prestiżowy. Używa się go zazwyczaj w administracji, biznesie czy dyplomacji. Niektóre szkoły oferują francuskojęzyczną edukację. Kraj należy do Międzynarodowej Organizacji Frankofonii. Szacuje się, że ok. 35% ludności zna ten język na poziomie zaawansowanym (za: Morocco World News), a znaczna część społeczeństwa potrafi zrozumieć teksty pisane po francusku.
Język hiszpański
Język hiszpański jest obecny przede wszystkim na północy Maroko (oraz spornym terytorium Sahary Zachodniej), gdzie działa nawet hiszpańskojęzyczna telewizja. W ankiecie przeprowadzonej w 2005 roku przez Barcelona Centre for International Affairs prawie 22% mieszkańców kraju zadeklarowało jego znajomość.
Ze względu na międzynarodowy charakter Twojej korporacji potrzebujesz tłumaczy z wielu języków: arabskiego, angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego i innych? Jeśli chcesz powierzyć swoje zadanie najlepszemu specjaliście w danej dziedzinie, skontaktuj się z nami.
Minirozmówki marokańskie
Jeśli mówisz dobrze po francusku, w Maroko dogadasz się bez większych problemów. W przeciwnym razie zachęcamy do zapoznania się z podstawowymi zwrotami w dialekcie darija, które pomogą Ci podczas pobytu w Casablance, zwiedzania niebieskiego miasta Szafszawan czy przemierzania pustyni z Marrakeszu do Fezu.
- Sabah al-khayr – Dzień dobry (rano)
- Odpowiedź na przywitanie (rano) – sabah an-nur
- Masa al-khayr – Dzień dobry (w pozostałych porach dnia)
- Odpowiedź na przywitanie (w pozostałych porach dnia) – masa an-nur
- Marhaban – Cześć
- Tisbah ala khayr – Dobranoc
- Bislama – Do widzenia
- Salamat – Cześć (na pożegnanie)
- Ki dajra? – Jak się masz?
- Lebes alik? – Wszystko w porządku?
- Aafak – Proszę
- Szukran bzeef – Dziękuję bardzo
- La szukran aala łażib – Nie ma za co
- Smhli – Przepraszam
- Bon szons – Powodzenia
- Mabruuk – Gratulacje
- Maa salama – Szczęśliwej podróży
- Sana saida – Sto lat
- Bsahha – Smacznego, na zdrowie
- Odpowiedź na „smacznego” – lajatek bsahha
- Ijeh – Tak
- Lla – Nie
- Wakha – W porządku
- Fhemtini? – Rozumiesz mnie?
- Ma fhemtsz – Nie rozumiem
Języki w marokańskiej literaturze
Maroko to wielojęzykowa mozaika, kształtowana przez burzliwą historię kraju i jego ludności. Od XX wieku mnogość języków używanych na jego terytorium zaczęło mieć wpływ na kształtowanie się lokalnej literatury, w której przeplatają się klasyczny arabski, darija, języki berberyjskie, francuski i hiszpański. Twórcami wartymi zapamiętania są z pewnością: Mohammed Ben Brahim, Abdelkrim Ghallab, Mohamed Choukri czy Abdellatif Laabi. Może przed podróżą do Maroka warto zapoznać się z ich dziełami?