Etyka w tłumaczeniach to zbiór zasad i standardów, które określają, jak tłumacz powinien postępować w pracy. Składa się na nią m.in. poprawne przekazywanie treści oraz zachowanie poufności, obiektywizmu i profesjonalizmu.
Tłumacz musi być rzetelny, unikać konfliktu interesów i nie wykorzystywać swojej pozycji do osiągania osobistych korzyści, ponieważ pracuje z dokumentami, które mają istotne znaczenie dla jednostki lub społeczeństwa. Nieprawidłowy przekład wywołuje nieporozumienia i prowadzi do błędnych decyzji administracyjnych, a nawet konfliktów prawnych.
SPIS TREŚCI
Czym jest etyka tłumacza?
Tłumacz powinien dążyć do maksymalnej dokładności i wierności oryginałowi, a także wystrzegać się własnych interpretacji i opinii. Etyka zawodowa zobowiązuje go do zachowania poufności, zwłaszcza gdy ma do czynienia z wrażliwymi dokumentami. Nie powinien podejmować zleceń mogących podważyć jego bezstronność, aby nie naruszyć zaufania, na którym opiera się relacja między nim a klientem.
Tłumaczenia powinny być nie tylko dokładne, lecz także dostosowane do odbiorcy, tzn. uwzględniać jego kontekst kulturowy. Muszą zachować neutralny ton i nie wskazywać na afiliacje polityczne tłumacza lub jego prywatne poglądy. Nie mogą też zawierać zabiegów literackich, które mogłyby zniekształcić odbiór komunikatu.
Kodeks w zawodzie tłumacza
Tłumacz przysięgły jest osobą zaufania publicznego, która musi sprostać wysokim wymaganiom etycznym. Obowiązują go zasady zebrane w Kodeksie zawodowym tłumacza przysięgłego przez Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych Tepis.
Tłumacz nie powinien podejmować zleceń, które mogłyby naruszyć jego godność zawodową, np. niezgodnych z prawem. Jego postawa i praca mają potwierdzać jego rzetelność.
Zachowanie szczególnej staranności
Każde tłumaczenie powinno być wykonywane ze szczególną starannością. Tłumacz przysięgły ma sumiennie podejść do zleconej pracy. Jeśli ją podzleca, musi osobiście zweryfikować tłumaczenia dostarczone przez innych. Staranność zminimalizuje ryzyko błędów, które mogłyby mieć poważne konsekwencje prawne.
Przed przystąpieniem do tłumaczenia należy sprawdzić, czy nie ma oznak nieuprawnionej ingerencji osób trzecich w treść. Mogą to być np. plamy po próbach mechanicznego lub chemicznego usunięcia tekstu, przerobione cyfry, różny charakter pisma, różny kolor atramentu lub brak stałych elementów pisma urzędowego. Tłumacz powinien opisać wszystkie nieprawidłowości w uwagach.
Tłumaczenie dokumentów wielostronicowych powinno być połączone w sposób trwały, uniemożliwiający rozłączenie stron. Każda strona tłumaczenia musi być opatrzona okrągłą pieczęcią tłumacza przysięgłego oraz jego podpisem.
Dochowanie wierności tłumaczenia
Tłumacz przysięgły ponosi osobistą odpowiedzialność za zgodność tłumaczenia z treścią dokumentu źródłowego. Oznacza to, że przekład musi oddawać pełną treść oryginału bez dodawania, ujmowania lub zmieniania słów, zdań czy fragmentów. Nawet drobne odstępstwa mogą prowadzić do nieporozumień lub błędnych decyzji administracyjnych.
Niezrozumiałe części, np. napisane odręcznie, powinny zostać szczegółowo opisane. W zwięzły sposób należy również opisać godło, herb, logo, fotografie, podpisy, skasowane znaki opłaty skarbowej, zabezpieczenia. Robi się to poprzez adnotacje wyróżnione kursywą i umieszczone w nawiasach kwadratowych.
Tłumacz może uzupełnić tekst o swoje uwagi, jeśli dotyczą elementów dokumentu lub zawierają informacje potrzebne do zrozumienia treści. Może się tak zdarzyć np. w przypadku braku ekwiwalencji na skutek odmiennych systemów prawnych. Adnotacje powinny być zwięzłe, opatrzone podpisem „Uwaga tłumacza” w języku tłumaczenia, wyróżnione kursywą i umieszczone w nawiasach kwadratowych.
Jeśli w tekście wystąpią skróty, wyrazy lub wyrażenia, które nie są znane tłumaczowi, powinien je przepisać i dopisać, że zostały przepisane bez tłumaczenia, ponieważ ich znaczenie nie mogło być odnalezione w dostępnych źródłach terminologii specjalistycznej.
Bezstronność w tłumaczeniu
Tłumacz nie może wyrażać własnych poglądów ani uwzględniać sugestii zleceniodawców, które mogłyby naruszać obiektywizm przekładu. W przypadku konfliktu interesów jest zobowiązany poinformować o tym zleceniodawcę. Bezstronność gwarantuje, że tłumaczenia są rzetelne.
Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej
Tłumacz przysięgły jest zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej. Nie może wyjawiać żadnych informacji poznanych w trakcie wykonywania tłumaczeń, w tym danych osobowych, informacji prawnie chronionych oraz szczegółów postępowań sądowych i negocjacji. Nieuprawnione ujawnienie informacji ma poważne konsekwencje.
Uzasadniona odmowa tłumaczenia
Tłumacz przysięgły ma prawo odmówić tłumaczenia, jeśli nie dysponuje wystarczającą wiedzą z danej dziedziny, nie zna terminologii specjalistycznej lub nie ma możliwości przygotowania się do tłumaczenia w wymaganym czasie. Odmowa jest również uzasadniona w przypadku choroby, wypadku losowego lub innych poważnych przyczyn osobistych.
Terminowe wykonanie tłumaczenia
W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych okoliczności, które uniemożliwiają terminowe wykonanie zlecenia, tłumacz musi niezwłocznie powiadomić o tym zleceniodawcę. Pozwoli mu to na skorzystanie z usług innego specjalisty.
Zastępstwo w sytuacjach nadzwyczajnych
Jeżeli tłumacz przysięgły nie może wykonać tłumaczenia z nagłych przyczyn, powinien natychmiast powiadomić o tym odpowiedni organ. Jeśli to możliwe, może również zasugerować innego tłumacza, który przejmie po nim zlecenie.
Wynagrodzenie tłumacza przysięgłego
Wynagrodzenie za tłumaczenia wykonane na żądanie sądu, prokuratora, policji oraz organów administracji publicznej jest regulowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Tłumacz przysięgły, ustalając wynagrodzenie za tłumaczenia dla innych zleceniodawców, powinien uwzględniać stopień trudności zlecenia, swoją wiedzę specjalistyczną oraz odpowiedzialność związaną z tłumaczeniem.
Zakaz nieuczciwej konkurencji
Tłumacze przysięgli nie mogą dopuszczać się czynów nieuczciwej konkurencji, np. stosować zaniżonych cen tłumaczenia. Stawki powinny być zgodne z obowiązującymi przepisami.
Doskonalenie kwalifikacji zawodowych
Stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych jest obowiązkiem tłumacza przysięgłego. Powinien nieustannie pogłębiać swoją wiedzę i szlifować umiejętności językowe, translatorskie oraz specjalistyczne poprzez uczestnictwo w szkoleniach i konferencjach branżowych.
Dzielenie się wiedzą
Tłumacze przysięgli powinni dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem z innymi tłumaczami oraz adeptami zawodu. Wymiana wiedzy i wspólne rozwiązywanie problemów zawodowych przyczyniają się do podnoszenia ogólnego poziomu profesjonalizmu w branży.
Pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych
Tłumacze przysięgli nie powinni odmawiać tłumaczeń w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak wypadki, nagłe choroby czy sytuacje zagrażające zdrowiu lub życiu.
Repertorium czynności tłumacza przysięgłego
Tłumacz przysięgły jest zobowiązany do prowadzenia repertorium czynności tłumacza przysięgłego zgodnie z zasadami opracowanymi przez Komisję Odpowiedzialności Zawodowej Tłumaczy Przysięgłych przy ministrze sprawiedliwości. Wpisy dokonywane w repertorium powinny obejmować wszystkie czynności wykonane przez tłumacza, zarówno przy tłumaczeniu pisemnym, jak i ustnym. Książeczka musi być przechowywana w sposób uniemożliwiający zniszczenie lub utratę danych.
Zabezpieczenia dokumentów i nośników
Dokumenty i nośniki danych muszą być przechowywane w sposób chroniący je przed zniszczeniem, zniekształceniem lub utratą oraz przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich. Tłumacz przysięgły jest odpowiedzialny za zapewnienie odpowiednich środków ochrony.
Etyka tłumacza ustnego
Tłumacz może domagać się udostępnienia podstawowych informacji dotyczących tematyki spotkania i zakresu czynności przed podjęciem zlecenia. Pozwoli mu to ocenić, czy jest w stanie odpowiednio wywiązać się z powierzonego zadania. Do jego obowiązków należy również upewnienie się, czy proponowana przez zleceniodawcę technika tłumaczenia (konsekutywne, symultaniczne, szeptane) będzie odpowiednia w danej sytuacji.
Przed przystąpieniem do tłumaczenia profesjonalista powinien upewnić się, czy rozumie cudzoziemca oraz czy on rozumie jego. W przypadku słabej znajomości języka przez cudzoziemca, jego zaburzeń słuchu lub nieznanego tłumaczowi dialektu zleceniobiorca powinien powiadomić o tym zleceniodawcę.
Tłumacz może poinformować cudzoziemca, że nie pracuje dla organu ścigania czy wymiaru sprawiedliwości i o obowiązującej go zasadzie bezstronności i poufności.
Tłumacz przysięgły powinien używać tej samej formy gramatycznej, której używa wypowiadająca się osoba (czyli najczęściej pierwszej osoby liczby pojedynczej). Gdy wypowiada się we własnym imieniu, musi to zaznaczyć (np. mówiąc „tłumacz prosi o wyjaśnienie”). Jeżeli nie jest pewien, czy dobrze usłyszał lub zrozumiał fragment wypowiedzi, powinien o tym poinformować.
Zasady etyki zawodowej tłumacza – korzystanie z technologii
Tłumaczenie maszynowe stawia przed tłumaczami nowe wyzwania etyczne. Narzędzia te przyspieszają proces tłumaczenia, ale często brakuje im dokładności. Niekiedy rozumieją opacznie kontekst i zniekształcają wydźwięk tekstu. Tłumacz powinien zachować czujność i dokładnie sprawdzać każdy przekład wykonany przez maszynę.
Szczególnie trzeba uważać w przypadku dokumentów urzędowych – błędy wynikające z automatyzacji mają poważne konsekwencje prawne lub administracyjne. Tłumacz może korzystać z narzędzi CAT. Natomiast używanie powszechnie dostępnych narzędzi tłumaczenia maszynowego, które nie zapewniają poufności danych, jest niedozwolone.
Ochrona prawna tłumacza
Mimo że tłumacze przysięgli ponoszą dużą odpowiedzialność za to, co robią, prawo oferuje im pewne mechanizmy ochrony. Tłumacze mogą odmówić przyjęcia zlecenia, jeśli nie mają odpowiednich kompetencji lub wiedzy w danej dziedzinie. Powinni również skorzystać z ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej, które ochronią ich przed finansowymi skutkami ewentualnych błędów.
Tłumaczenia dla administracji publicznej
Współpraca z administracją publiczną wymaga rzetelności. Nasze biuro tłumaczeń specjalizuje się w świadczeniu usług tłumaczeniowych dla instytucji publicznych. Zapewniamy wysoką jakość przekładu i profesjonalizm na każdym etapie realizacji zleceń.
Tłumaczone przez biuro dokumenty urzędowe są zgodne z oryginałem i spełniają wszelkie wymaganie formalne. Nasi tłumacze to wykwalifikowani specjaliści z wieloletnim doświadczeniem, którzy przestrzegają zasad etyki zawodowej.
Współpracujemy z tłumaczami przysięgłymi, którzy mają niezbędne uprawnienia do poświadczania dokumentów. Stosujemy nowoczesne procedury ochrony danych – wszystkie informacje pozostają bezpieczne w naszych rękach dzięki zastosowaniu technologii szyfrowania danych.
Jesteśmy dumni ze współpracy z wieloma instytucjami publicznymi, które zaufały naszym usługom. Dbamy o terminowość realizacji zleceń. Sprawdź nasze referencje i zadaj nam pytanie, aby otrzymać bezpłatną wycenę.
