Chile to kraj zróżnicowanego klimatu, ekstremalnych zjawisk naturalnych i wyśmienitych win. Podróż do niego stanowi marzenie wielu osób, jednak zanim zaplanujemy urlop na zachodnim wybrzeżu Ameryki Południowej, warto zebrać najważniejsze informacje o tym zakątku świata.
W artykule zebraliśmy garść porad, które zainteresują każdego, kto chciałby wybrać się do Chile. Jakimi językami posługują się jego mieszkańcy? Na który miesiąc najlepiej zaplanować wycieczkę? I co warto zobaczyć w Chile? Zapraszamy do lektury.
SPIS TREŚCI
Republika Chile – najważniejsze informacje
Republika Chile to państwo położone na wybrzeżu Ameryki Południowej nad Oceanem Spokojnym. Graniczy z Argentyną, Boliwią i Peru. Do Chile należy również około 3 tysięcy wysp, między innymi Juan Fernández, Wyspa Wielkanocna, Sala y Gómez, San Ambrosio oraz San Félix. Stolica Chile to Santiago. Całkowita powierzchnia Chile to 756 950 km², a liczba mieszkańców szacowana jest na nieco powyżej 18 milionów. Waluta Chile to peso chilijskie. Dominująca religia to rzymski katolicyzm, a następnie protestantyzm i inne odłamy chrześcijaństwa. Ustrój Chile stanowi republika z prezydentem wybieranym w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję jako głową państwa.
Geografia Chile
Chile rozciąga się wąskim pasem o długości 4,3 tysiąca kilometrów wzdłuż południowo-zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej – w najszerszym miejscu pas ten ma 468 kilometrów, a w najwęższym zaledwie 90 kilometrów! To czyni Chile krajem o najbardziej wydłużonym kształcie ze wszystkich państw świata.
Republika Chile to kraj górski; przez całe terytorium z północy na południe ciągną się łańcuchy Andów. Najwyższym szczytem jest Ojos del Salado o wysokości 6893 m n.p.m. Najdłuższą rzeką przepływającą przez Chile jest Loa, której długość to 440 kilometrów.
Klimat Chile
Ze względu na swoje położenie Chile wyróżnia się zróżnicowanym klimatem. Na połnocy Chile klimat jest zwrotnikowy suchy i bardzo suchy, co latem oznacza upał w ciągu dnia i wysoką temperaturę w nocy. Opady w regionie wynoszą nie więcej niż 100 mm rocznie, a w najsuchszych miejscach na pustyni Atakama ostatni deszcz spadł około 400 lat temu. Nieco na południe klimat przechodzi w podzwrotnikowy, zbliżony do środziemnomorskiego. Opady są znacznie częstsze, a w górach występują przez cały rok.
Klimat podzwrotnikowy przechodzi następnie w umiarkowany, a region czasami dostaje się pod wpływ mas powietrza z Antarktydy. Najbardziej wysunięta na południe część Chile znajduje się natomiast w strefie klimatu subpolarnego, który charakteryzuje się mroźnymi zimami oraz chłodnym okresem letnim, a ze względu na bliskość Prądu Wiatrów Zachodnich często występuje również silny wiatr. W większości kraju występują cztery pory roku: lato (od grudnia do lutego), jesień (od marca do maja), zima (od czerwca do sierpnia) i wiosna (od września do listopada).
Języki Chile
Choć zdecydowana większość obywateli Chile posługuje się na co dzień hiszpańskim, to niektóre społeczności zachowały własne języki. Poniżej omawiamy wszystko, co warto wiedzieć o językach używanych na terenie Chile.
Język hiszpański
Język hiszpański jest językiem urzędowym Chile oraz ojczystą mową dla około 14 milionów ludzi mieszkających na terenie tego kraju. Odmiana języka hiszpańskiego w Chile jest zbliżona do andaluzyjskiego hiszpańskiego, a oprócz tego zawiera mnóstwo chilenismos, czyli zwrotów i wyrażeń używanych tylko w Chile. Dodatkową trudnością dla obcokrajowców przyjeżdżających do Chile jest fakt, że Chilijczycy mówią bardzo szybko.
Przydatne zwroty w języku hiszpańskim
Wybierasz się do Chile? W takim razie bez wątpienia przyda Ci się znajomość podstawowych hiszpańskich słówek i zwrotów, dzięki którym poczujesz się pewniej podczas zwiedzania tego kraju.
- Sí – Tak
- No – Nie
- Tal vez – Może
- Por favor – Proszę
- Gracias – Dzięki
- Está bien – W porządku
- Muchas gracias – Wielkie dzięki
- Disculpe – Przepraszam (można użyć, aby przyciągnąć czyjąś uwagę, ominąć kogoś lub przeprosić)
- Lo sé – Wiem
- No lo sé – Nie wiem
- Comprendo – Rozumiem
- No comprendo – Nie rozumiem
- Perdón – Przepraszam
- ¿Hablas español? – Czy mówisz po hiszpańsku?
- No hablo español – Nie mówię po hiszpańsku
- ¿Podría, por favor, repetir eso? – Czy możesz to powtórzyć?
- Hola – Cześć (powitanie)
- Buenos días – Dzień dobry
- Buenas tardes – Dzień dobry (po południu)
- Buenas noches – Dobry wieczór
- Adiós – Cześć (pożegnanie)
- Hasta la vista – Do widzenia
- Hasta pronto – Do zobaczenia wkrótce
- Hasta luego – Do zobaczenia później
- Buenas noches – Dobranoc
- Que tenga un buen día! – Miłego dnia!
- Tenga un buen fin de semana! – Udanego weekendu!
Więcej przydatnych zwrotów zawiera nasz mały słownik polsko-hiszpański.
Rdzenne języki Chile
Zgodnie z ustawą z roku 1993 rdzenne języki występujące w Chile znajdują się pod ochroną i mogą być używane przez społeczności, a także w aktach urodzenia oraz w ramach promocji medialnej i działalności artystycznej. Poniżej opisujemy rdzenne języki Chile, zarówno te będące w użyciu, jak i wymarłe.
Język mapudungun
Język grupy etnicznej Mapuche zamieszkującej głównie środkową część Chile oraz zachodnią Argentynę. Należy do rodziny języków araukańskich. Szacuje się, że stanowi język ojczysty dla około 260 tysięcy osób. Wywarł duży wpływ na słownictwo języka hiszpańskiego używanego w Chile.
Język ajmara
Język należący do rodziny językowej ajmara oraz używany przez Indian Ajmara, zamieszkujących głównie Andy na granicy Boliwii i Peru. W połnocnej części Chile można spotkać niewielkie społeczności posługujące się tym językiem. Szacuje się, że stanowi on język ojczysty dla około 2,3 miliona osób, z czego około 20 tysięcy mieszka na terenie Chile.
Chilijski język keczua
Język keczua, czyli język Indian Keczua, spotkamy na całym kontynencie Ameryki Południowej, a liczba jego rodzimych użytkowników wynosi nawet 11 milionów. Chilijska odmiana języka keczua jest identyczna lub bardzo podobna do południowoboliwijskiego dialektu tej mowy. Szacuje się że w Chile żyje około 8,2 tysiąca użytkowników tego języka.
Język rapanui
Rapanui to język należący do wschodniej gałęzi rodziny polinezyjskiej języków austronezyjskich. Posługuje się nim w sumie około 5 tysięcy ludzi, z czego większość zamieszkuje Wyspę Wielkanocną.
Język kawésqar
Język izolowany, którym posługują się Indianie Alacaluf. Obecnie żyje jedynie 12 użytkowników tego języka, z czego 10 mieszka w Puerto Edén.
Język jagański
Izolowany język Jaganów zamieszkujących południową Ziemię Ognistą. W roku 2022 zmarła ostatnia osoba posługująca się jagańskim.
Język Tehuelcze
Należy do rodziny języków czońskich. Był rodzimym językiem Indian Tehuelcze zamieszkujących Patagonię. Od 2019 roku uważany za język wymarły.
Język Cacán
To język, którym posługiwały się plemiona Diaguita oraz Kalchakí zamieszkujące północną Argenynę i Chile. Niestety posiadamy bardzo ograniczone informacje na jego temat, szacuje się jednak, że jest językiem wymarłym od przełomu XVII i XVIII wieku.
Język kunza
Izolowany język, którym posługiwał się lud Atacameños zamieszkujący północne Chile. Ostatni użytkownik tego języka został udokumentowany w roku 1949.
Inne języki w Chile
Oprócz hiszpańskiego oraz rdzennych języków w Chile można również spotkać się z innymi językami, których używają niektórzy członkowie społeczności imigrantów. Największa z nich to społeczność osób pochodzenia niemieckiego, licząca według szacunków od 150 do nawet 200 tysięcy osób, z czego około 20 tysięcy to użytkownicy języka niemieckiego.
Chilijski Język migowy
Odmiana języka migowego używana na terenie Chile przez osoby głuchonieme. Według danych udostępnionych przez Światowej Federacji Głuchych w Chile mieszka ogółem około 293 tysiące osób niedosłyszących, z czego 66,5 tysiąca to osoby z całkowitą głuchotą. Nie ma dokładnych informacji na temat liczby użytkowników chilijskiego języka migowego, szacuje się jednak, że może to być około 21 tysięcy ludzi.
Angielski w Chile
Wiele osób wybierających się w podróż do dowolnego kraju świata z góry zakłada, że angielski wystarczy do porozumienia się z jego mieszkańcami. Nie zawsze jest to prawda, a Chile to jeden z takich przypadków. Według statystyk sprzed kilku lat po angielsku porozmawiamy tylko z około 10% populacji Chile. Oznacza to, że mamy zdecydowanie większe szanse na załatwienie dowolnej sprawy, jeśli znamy podstawowe hiszpańskie słownictwo. Angielski jest natomiast bardzo doceniany przez chilijskich pracodawców, więc jeśli szukamy pracy na terenie Chile, to jego znajomość jest ogromnym atutem.
Chile – przydatne informacje dla podróżujących
Chile na tle sąsiednich krajów wyróżnia się niskim poziomem przestępczości. Wszystkie osoby podróżujące po tym kraju powinny jednak uważać w takich miejscach jak stacje metra, dworce autobusowe, popularne kawiarnie i inne lokalizacje popularne wśród turystów w dużych ośrodkach miejskich jak Santiago, Antofagasta, Viña del Mar czy Valparaiso.
Chile jest krajem narażonym na katastrofy naturalne, takie jak trzęsienia ziemi, tsunami, pożary kompleksów leśnych, powodzie oraz erupcje wulkanów. Chilijskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Bezpieczeństwa Publicznego na bieżąco aktualizuje informacje na temat występujących w poszczególnych regionach zagrożeń i stopnia ich intensywności na swojej stronie internetowej.
Zasady wjazdu do Chile
W przypadku podróży do Chile trwającej nie dłużej niż 90 dni nie jest wymagana wiza. Do wjazdu na teren kraju wystarczy paszport lub paszport tymczasowy o minimalnej ważności sześć miesięcy. Nie można przekroczyć granicy, jeśli mamy ze sobą tylko dowód osobisty. Pobyt trwający więcej niż 90 dni wymaga uzyskania wizy. Wydawaniem stosownych dokumentów tego typu zajmuje się Departament ds. Obcokrajowców i Migracji.
Opieka lekarska oraz ubezpieczenie w Chile
Chile nie wymaga od przyjezdnych żadnego zaświadczenia o przebytych szczepieniach, natomiast przed podróżą zalecane jest zaszczepienie się przeciwko durowi brzusznemu, błonnicy z tężcem, wściekliźnie oraz żółtaczce typu A i B. W Chile często dochodzi również do zakażenia wirusem Hanta, a w celu zapobiegania zarażeniu zaleca się częste wietrzenie pomieszczeń, przechowywanie żywności w szczelnych pojemnikach i dbanie o czystość, szczególnie blatów kuchennych i podłóg.
Usługi związane z opieką zdrowotną, z wyjątkiem sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia, są w Chile bardzo kosztowne. Ceny wahają się zwykle od około 80-100 dolarów amerykańskich za wizytę lekarską do nawet 400 dolarów za dobę pobytu w szpitalu. Z tego powodu turystom zaleca się wykupienie polisy zdrowotnej o możliwie jak najszerszym zakresie ubezpieczenia.
Atrakcje turystyczne w Chile
Chile oferuje niezwykły wachlarz zróżnicowanych atrakcji, wśród których każdy znajdzie coś dla siebie. Zdecydowana większość podróżników rozpocznie swoją przygodę w Chile od jego stolicy, czyli Santiago, ponieważ to właśnie tam znajduje się międzynarodowy port lotniczy. Aby móc podziwiać architekturę miasta, warto odwiedzić plac Plaza de Armas oraz dzielnicę Barrio París-Londres.
Będąc w Chile, nie można pominąć odwiedzenia rejonu pustyni Atacama, gdzie znajdują się słynne Dolina Śmierci (Valle de la Muerte) oraz Dolina Księżycowa (Valle de la Luna). Oprócz tego warto wybrać się nad jezioro Laguna Altiplânicas lub Laguna Cejar i odwiedzić solnisko Salar de Atacama. Zatrzymać się można natomiast w urokliwym miasteczku San Pedro de Atacama.
Miłośnicy aktywnego wypoczynku chętnie ruszają także do znajdującego się na południu Chile Parku Narodowego Torres del Paine. Wielogodzinny trekking zaprowadzi nas między innymi do dwóch punktów widokowych, Mirador Britanico i Mirador Base de Las Torres, z których można obserwować masywy gór Torres del Paine. Na terenie parku narodowego znajduje się również lodowiec Gray, który można podziwiać z pokładu statku pływającego po jeziorze. Najwytrwalsi śmiałkowie mogą również zdecydować się na trekking po samym lodowcu!
Oczywiście nie można również zapomnieć o Wyspie Wielkanocnej, jednej z najbardziej odizolowanych zamieszkałych wysp, która od lat fascynuje i przyciąga turystów z całego świata. Wszyscy z pewnością doskonale znają jej największą atrakcję: aż 900 monolitowych posągów Moai, z których największy ma aż prawie 10 metrów wysokości i waży 82 tony!
Język hiszpański ze Skrivankiem
Mamy nadzieję, że nasz artykuł o Chile zachęcił Cię do samodzielnego zgłębiania informacji o tym kraju. Jeśli podróż do Chile lub innego kraju Ameryki Południowej jest Twoim marzeniem, to koniecznie zapoznaj się z ofertą naszej szkoły językowej Skrivanek. Z nami możesz nauczyć się języka hiszpańskiego na zajęciach stacjonarnych w Warszawie oraz Lublinie lub podczas kursu hiszpańskiego online z dowolnego miejsca na świecie.
Jeśli natomiast interesują Cię tłumaczenia z hiszpańskiego lub na język hiszpański, skontaktuj się z naszym biurem tłumaczeń Skrivanek. Oferujemy zarówno tłumaczenia zwykłe, jak i specjalistyczne oraz uwierzytelnione. Zapraszamy!
