Trudne słówko: dedykowany kontra przeznaczony
Jeśli sięgniemy do słownika wyrazów obcych, znajdziemy tam następującą definicję słowa dedykacja: „przypisanie, poświęcenie komuś swojego utworu albo dzieła, stwierdzone odpowiednią wzmianką; słowa własnoręcznie skreślone i podpisane przez autora utworu albo właściciela przedmiotu w związku z ofiarowaniem komuś jego egzemplarza”, przy czym w przypadku przedmiotu chodzi zwykle o książkę lub fotografię. Z kolei w części hasła poświęconej etymologii znajdziemy informację, że słowo to pochodzi od łacińskiego czasownika dedicare, oznaczającego „poświęcać bogom”, ale także „oświadczyć uroczyście”. Dedykować to zatem oficjalnie poświęcać coś komuś, przede wszystkim w sytuacji, gdy sami jesteśmy autorem/wykonawcą danej rzeczy.
A co z przeznaczeniem? Pomijamy oczywiście fakt, że przez przeznaczenie rozumiemy też pewien nieuchronny los i przyszłość, której nie da się uniknąć (synonimami będą tu zatem: los, dola i fatum) oraz cel życia (powołanie, posłannictwo). Ważny będzie tu drugi sens: jeśli coś posiada określone przeznaczenie, to ma pewne praktyczne zastosowanie; innymi słowy, jeśli coś jest przeznaczone do czegoś, to służy realizacji pewnej określonej funkcji – przypomnijmy sobie choćby zwrot „używać czegoś (nie)zgodnie z przeznaczeniem”.
Dlaczego zatem słowo dedykowany odnoszące się do dość wyjątkowej i niecodziennej sytuacji spotykamy tak często w codziennym języku i w tekstach użytkowych wszędzie tam, gdzie właściwsze byłoby słowo przeznaczony? Winą należy obarczyć tu język angielski, a konkretnie konstrukcję „dedicated to”, bezpośrednio przekładaną na polszczyznę głównie przez informatyków i marketingowców. Niestety, zakres znaczeniowy konstrukcji angielskiej jest o wiele szerszy, a takie stosowanie imiesłowu dedykowany w języku polskim to błąd. Inna sprawa, że z łatwością można go przecież zastąpić poprawnymi zwrotami polskimi, idealnie oddającymi zamierzony przez nas sens. „Dedykowane kampanie reklamowe to jedna z najbardziej skutecznych oraz doprecyzowanych form reklamy”; „Formularz elektroniczny dedykowany jest dla placówek oświatowych”. A może by tak: kampanie reklamowe adresowane do/służące/przewidziane dla…; formularz (przeznaczony) dla placówek… I tak dalej i tak dalej. Wystarczy odrobina językowej refleksji.
Poradnik języka polskiego część 2!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
