Trudne słówko: enigmatyczny kontra lapidarny
Tym razem zajmiemy się słowami mylonymi z powodu niezrozumienia znaczenia wyrazu zapożyczonego – chodzi tu o greckie słowo enigma oznaczające zagadkę. To, co enigmatyczne, to coś zagadkowego, niedopowiedzianego i trudnego do zrozumienia. W sposób enigmatyczny wypowiadał się choćby legendarny sfinks – jego słowa kryły w sobie pewną tajemnicę, dawały szerokie pole do interpretacji. Określenia enigmatyczny możemy również użyć bezpośrednio w stosunku do osoby – jeśli ktoś wydaje się tajemniczy i prawdopodobnie coś ukrywa.
Enigmatyczność nie jest jednak synonimem lapidarności. Wypowiedzi lapidarne to bowiem wypowiedzi zdawkowe, wymijające i skrótowe. Osoba małomówna wypowiada się więc w sposób lapidarny (choć oczywiście nie wyklucza to enigmatyczności).
Porównajmy zatem przykłady prawidłowego i nieprawidłowego użycia obu przymiotników. „Narodowa Strategia Integracji musi być napisana i realizowana na poziomie konkretnym. Nie może to być dokument enigmatyczny, składający się tylko z bliżej nieokreślonych postulatów, a na razie jest to dokument raczej tego właśnie typu” – użycie prawidłowe; enigmatyczna treść dokumentu oznacza tu zapisy niekonkretne, trudne do jednoznacznej interpretacji, co stanowi poważną wadę w sytuacji, gdy mówimy o strategii, a więc pewnym planie konkretnych działań. „Na rozpatrzenie nie mogą się także doczekać m.in. propozycje ograniczenia immunitetu poselskiego oraz zmiany dotyczące dni wolnych od pracy. Posłowie pytani o powody tej sytuacji odpowiadają enigmatycznie: »zastrzeżenia proceduralne«” – w tym przypadku o prawidłowości użycia określania „enigmatyczny” można by już dyskutować. Jeśli autor uważa poselską odpowiedź za tajemniczą, to nie można mieć tu zastrzeżeń, jeśli jednak chodzi mu o zbywanie pytających i tzw. ucinanie tematu, to bardziej odpowiednim wyborem byłby przymiotnik lapidarny. Wisienką na torcie będzie jednak następujące zdanie: „Od posłów, którzy nie mają instrumentów prawnych, wymaga się uzasadnienia z podaniem kosztów każdej ustawy, a rząd enigmatycznie wycofuje się z wyjaśnień i mówi, że na razie to nie jest do ustalenia”. Wniosek w tym przypadku? Lepiej nie używać słów, których znaczenia nie rozumie się w ogóle!
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
