Trudne słówko: zmorzony kontra zmożony
Tym razem prawdziwa pułapka ortograficzna: para homofonów o całkowicie rozbieżnym znaczeniu. Warto przypomnieć sobie jeszcze szybko, czym są homofony. Są to segmenty językowe „tożsame fonetycznie”, czyli takie, których nie da się rozróżnić jedynie na podstawie wymowy. Takim nierozróżnialnym segmentem językowym mogą być zarówno pojedyncze głoski i sylaby, jak i całe wyrazy – tak jak w przypadku dzisiejszej pary. Tutaj mamy dodatkowo do czynienia z istotną różnicą ortograficzną. Innymi słowy, pomylenie dzisiejszych przymiotników w trakcie dyktanda oznaczałoby popełnienie tzw. błędu zasadniczego. Przejdźmy jednak do omówienia różnic znaczeniowych.
Zmorzony to przymiotnik będący synonimem określenia zmęczony i wiążący się z czasownikiem zmęczyć. Spotkamy się z nim przede wszystkim w związku frazeologicznym: „zmorzył kogoś/morzy mnie sen”, oznaczającym, że sen kimś owładnął, ktoś zmęczony zapadł w sen lub ktoś znajduje się na granicy zaśnięcia. „…wróciwszy do domu znowu czytał i czytał, dopóki zmorzony snem nie położył się już dobrze po północy”; „We wtorek lekko zmorzony wypitym wcześniej alkoholem przystąpił do gotowania obiadu. Czas oczekiwania na ugotowanie się potraw postanowił sobie skrócić lekką drzemką”.
Inaczej rzecz się ma z przymiotnikiem zmożony. W tym przypadku powiązanym czasownikiem będzie „zmóc”, czyli pokonać lub zwyciężyć coś/kogoś. Tu popularnym związkiem frazeologicznym będzie zatem „zmożony przez chorobę”. Zmóc mogą nas też trudne warunki, a stosowny cytat znajdziemy w literaturze: „Przeszło dobrych parę pacierzów, nim naród jął się nieco spokoić i przycichać; kto pociągał do karczmy kto już zabierał się do domu, a drudzy, zmożeni spiekotą i utrudzeniem, rozkładali się w cieniu wozów, nad stawem, to w sadach i podwórzach, bych se podjeść i odpocząć” (W. Reymont, Chłopi). Niestety, wydaje się, że nawet dziennikarze nie zdają sobie sprawy z różnicy. W korpusie języka polskiego z łatwością znajdziemy przykłady błędów z prasy: „…leży w łóżku *zmorzony przez wirus grypy”; „…nie trenował w ostatnim tygodniu *zmorzony przeziębieniem, toteż początek gry obejrzał z ławki rezerwowych”.
Prowadzisz firmę budowlaną i potrzebujesz tłumaczenia dokumentacji, aby stanąć do przetargu na prace w Niemczech? Otrzymałeś wyniki badań z zagranicznej kliniki i chcesz je przełożyć na język polski? Nasz tłumacz niemiecko polski może wykonać tłumaczenie umów, faktur, dokumentacji medycznej i innych materiałów, także niejawnych.
Poradnik języka polskiego część 2!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
