Trudne słówko: moralność kontra morale
Jeśli szukamy pojęć trudnych do zdefiniowania, nad którymi łamały sobie głowę rzesze filozofów, prawników, socjologów i przywódców religijnych, to moralność niewątpliwie się do nich zalicza. Najkrócej można zdefiniować ją jako pewien kanon wzorów postępowania wskazujących, co jest dobre i akceptowalne, a co złe – przy czym w różnych epokach historycznych i odmiennych środowiskach, zasady te wykazywały i wykazują tyleż podobieństw, co różnic.
Nawet w obrębie jednej kultury nakładać się będą więc na siebie różne moralności. Będą to np. normy postępowania dopuszczone przez obowiązujące prawo, normy moralne, zależne od wyznawanej wiary czy filozoficznego podejścia, a także niepisane normy obyczajowe związane z życiem w konkretnej społeczności.
Co za tym idzie, przez moralność rozumiemy również zbiór zachowań i postaw poddawany ocenie przez pryzmat przyjętych kryteriów. Jeśli ocena wypadnie negatywnie, to konkretne czyny określimy mianem niemoralnych. Niemoralną będzie również osoba postępująca w sposób sprzeczny z regułami.
Warto przypomnieć sobie tu również przymiotnik „amoralny” i zasadę, że przedrostek a- może oznaczać zarówno zaprzeczenie cechy, jak i jej całkowity brak. W związku z tym, w zależności od kontekstu, mianem osoby amoralnej określimy nie tylko kogoś postępującego wbrew zasadom moralności, ale i osobę, która zwyczajnie nie odróżnia dobra od zła i funkcjonuje niejako poza kryteriami moralnymi.
Morale z kolei (fr. „esprit de corps”) to rzeczownik oznaczający dosłownie ducha koleżeństwa, a bardziej konkretnie poczucie przynależności do grupy i wiarę w jej funkcjonowanie, odporność psychiczną oraz gotowość do realizacji wspólnych celów. Termin ten spotkamy przede wszystkim w kontekstach wojskowych i sportowych, jako określenie bliskoznaczne dla ducha bojowego: „Głód i mróz wpływały na niskie morale armii, tysiące niemieckich żołnierzy przeszło pod Stalingradem załamanie psychiczne”; „Po porażce w Rumunii chcieliśmy odbudować morale drużyny”. Obecnie coraz częściej mówimy o morale także w obszarze biznesu („Niskie wynagrodzenie niszczy morale pracownika”).
