4 grudnia, czyli górnicza Barbórka, jest jednym z najbardziej znanych dni zawodowych w Polsce. Swoją popularnością znacznie przerosła inne tego typu święta, takie jak: Dzień Handlowca czy Dzień Strażaka.
Większość Polaków kojarzy transmitowaną corocznie przez państwową telewizję z okazji Barbórki uroczystą mszę świętą. Pozostałe zwyczaje, takie jak karczma piwna, dla niezaangażowanych w środowisko górnicze są już całkowicie obcą tradycją. Nie martw się jednak – opowiemy Ci o nich!
SPIS TREŚCI
Święta Barbara – patronka górników
4 grudnia obchodzone jest wspomnienie Świętej Barbary z Nikomedii, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy. Ta męczennica żyła w III w. n.e. Legenda głosi, że została ścięta mieczem za przejście na wiarę chrześcijańską. Czynu tego dokonał jej własny ojciec, który zaraz po tym wydarzeniu zginął rażony za karę piorunem. Świętą szczególnie ukochali sobie ludzie pracujący z materiałami wybuchowymi. Obecnie jest czczona m.in. przez górników, hutników, marynarzy, rybaków, kamieniarzy i więźniów.
Barbórka – historia święta
Barbórka została zapoczątkowana w połowie XVIII wieku w Tarnowskich Górach, gdzie wydobywano rudy ołowiowo-srebrowe. Na samym początku było to święto wyłącznie religijne. Z tej okazji górnicy robili sobie przerwę od trudnej pracy i brali udział w uroczystej mszy świętej. Uczestniczyli w niej ubrani w stroje galowe. Towarzyszyły im całe rodziny. W XIX wieku pojawił się zwyczaj maszerowania przez teren kopalni i miasto, aż pod siedzibę dyrekcji kopalni. Na miejscu odbywała się uroczysta ceremonia, podczas której przełożeni wyrażali swoją wdzięczność dla pracowników. Składano sobie również nawzajem życzenia. Podkład muzyczny dla tego wydarzenia zapewniała orkiestra górnicza.
W PRL-u Barbórka została przechrzczona na Dzień Górnika, aby wykorzenić religijne skojarzenia z tym świętem. Stało się to już w 1948 roku. Uroczystości od tej pory miały wyłącznie świecki charakter. Aby uczcić 4 grudnia, organizowano akademie, wręczano medale i nagradzano zasłużonych górników. W sklepach można było znaleźć wiele produktów okazjonalnych, takich jak: papierosy „Górnik”, wino owocowe „Barburka” i znaczki pocztowe „Dzień Górnika 4 XII”. Stosowano również wiele działań propagandowych mających zachęcić do zaakceptowania nowego charakteru uroczystości.
Obchody Barbórki
Barbórka rozpoczyna się już z rana 4 grudnia uroczystą mszą świętą odprawianą w kościele lub cechowni (rodzaju poczekalni, gdzie górnicy przebywają przed zjazdem do kopalni) przed figurą Świętej Barbary. Później następuje przemarsz orkiestry górniczej przed domami zamieszkanymi przez pracowników i dyrekcję pobliskiego zakładu. Tego dnia organizowane są również koncerty, zabawy, bale, występy artystyczne i karczmy piwne.
Karczmy piwne
Karczmy piwne i combry babskie, będące dawniej odpowiednikiem zabawy dla kobiet, są organizowane w dniach poprzedzających Barbórkę. Biorą w nich udział górnicy wraz z rodzinami, a także emeryci i studenci kierunków górniczych na wyższych uczelniach. Jest to stosunkowo nowa tradycja, zapoczątkowana w latach 80. XX wieku. Jej pierwowzorem były tak zwane „spotkania gwarków przy piwie”.
Karczmy piwne odbywają się przy dwóch długich stołach, przy których zasiadają oddzielnie młodzi (młode strzechy) i starsi (stare strzechy) uczestnicy zabawy, ubrani obowiązkowo w mundury. Świętowanie zaczyna się uroczystym odśpiewaniem hymnu górniczego. Podczas wydarzenia tańczy się i wesoło spędza czas w gronie współpracowników. Organizowane są także konkursy, takie jak sztafeta piwna czy picie na czas.
Święto górników na świecie
Święta górników w innych krajach świata nie są aż tak uroczyste jak w naszym kraju. Najczęściej odbywają się również w inny dzień niż 4 grudnia i nie mają związku z kultem Świętej Barbary.
W Stanach Zjednoczonych Dzień Górnika (ang. National Miner’s Day) przypada na 6 grudnia. Został on ustanowiony przez Senat USA dopiero w 2009 roku dzięki staraniom Roya Lee Cooke’a, przewodniczącego organizacji Miners’ Day Memorial Association of West Virginia. W ramach obchodów święta zachęca się do refleksji nad znaczeniem paliw kopalnych dla gospodarki kraju i życia przeciętnego obywatela.
W Peru święto górników (hiszp. Día del Minero) istnieje od 1989 roku i celebrowane jest 5 grudnia. Jego powstanie miało związek z protestami pracowników kopalni, które doprowadziły do pozytywnych zmian, takich jak wprowadzenie wieku emerytalnego i płacy minimalnej.
Meksykańskie święto poświęcone górnikom (hiszp. Día Nacional del Minero) obchodzone jest 11 lipca. Tego dnia w 1934 roku powstał związek zawodowy pracowników kopalni (hiszp. Sindicato de Trabajadores Mineros, Metalúrgicos y Similares de la República Mexicana).
Barbórka – ciekawostki
Górnicy nie są jedyną grupą zawodową obchodzącą Barbórkę. Świętują ją również geolodzy i przedstawiciele innych profesji związanych z wydobywaniem paliw kopalnych.
Nowi górnicy podczas Barbórki przechodzą symboliczny chrzest, skacząc przez skórę trzymaną przez dwóch doświadczonych kolegów po fachu. Następnie są uderzani szpadą po ramieniu przez Lisa Major, czyli zasłużonego pracownika, który pełni funkcję mistrza ceremonii.
Święto górników pierwotnie nazywało się „Barburka”. Pod obecną formą znalazło się w słownikach dopiero w 1971 roku jako hołd dla Ślązaków.
Honorową odznaką, którą nagradza się zasłużonych górników, jest szpada. Nawiązuje ona do średniowiecznych poszukiwaczy złota, wykorzystujących właśnie tę broń do obrony przed złodziejami.
Dzięki górnikom z kopalni węgla kamiennego na Górnym Śląsku Barbórka została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Z Barbórką związanych jest wiele przysłów. Niektóre z nich dotyczą pogody: „Barbara po wodzie – święta po lodzie”, inne dają wskazówki, w jaki sposób powinniśmy się zachowywać podczas uroczystości: „Kto w Barbórkę nie pije, tego w grubie zabije”. „Gruba” oznacza w gwarze śląskiej kopalnię.
Barbórka dla laików
Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jak ciężką i pełną niebezpieczeństw pracę wykonują górnicy. Łatwo jest również zapomnieć o kluczowej roli paliw kopalnych w praktycznie każdej dziedzinie naszego życia. Dlatego też wykorzystajmy 4 grudnia na złożenie życzeń znajomym pracownikom kopalni lub jeśli takich nie mamy, po prostu pomyślmy o ludziach wykonujących ten zawód.
Teksty o tematyce specjalistycznej, takie jak te dotyczące przemysłu wydobywczego, pełne są fachowych słów. Jeśli potrzebujesz tłumaczenia takiego dokumentu na język angielski, hiszpański lub inny, lepiej skorzystaj z pomocy profesjonalisty. Gdzie go znaleźć? Wszystkie potrzebne informacje znajdują się na naszej stronie internetowej!
