Austria wydała na świat wiele utalentowanych osób, które zdobyły międzynarodowe uznanie. Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig Van Beethoven, Gustav Klimt i Sigmund Freud to zaledwie kilku wybitnych przedstawicieli austriackiej śmietanki.
Austria kojarzy się z językiem niemieckim i faktycznie jest to język urzędowy kraju. Nie przypomina on jednak dialektu używanego w Berlinie. Przeciętny Niemiec w większości wypadków nie zrozumie Austriaka mówiącego w lokalnej odmianie języka.
Hochdeutsch
Hochdeutsch (Standarddeutsch) to standardowa forma języka niemieckiego preferowana w oficjalnych sytuacjach, edukacji, mediach i literaturze. Używana jest jako wspólny język dla dialektów i odmian językowych. Umożliwia komunikację pomiędzy różnymi regionami niemieckojęzycznego świata.
Termin Hochdeutsch pochodzi od niemieckiego słowa hoch („wysoki”) i odnosi się do regionów wyżynnych i górzystych, na których terenie ta odmiana języka ewoluowała. Dzisiaj jest synonimem dla standardu języka niemieckiego.
Proces standaryzacji języka niemieckiego rozpoczął się w XV wieku i przyspieszył wraz z wynalezieniem druku. Wielkim wkładem w standaryzację języka była praca Marcina Lutra, który w 1522 roku przetłumaczył Biblię, czyniąc ją bardziej zrozumiałą dla szerszej grupy czytelników. Kolejnym kamieniem milowym była publikacja podręcznika do gramatyki Johanna Christopha Gottscheda w 1748 roku.
Obecnie Hochdeutsch umożliwia użytkownikom różnych dialektów i odmian języka niemieckiego swobodną komunikację. Każdy Austriak uczy się standardowej wersji języka i (jeśli chce być zrozumiany) wybiera ją w kontaktach z Niemcami oraz obcokrajowcami.
Austriacki niemiecki (Österreichisches Deutsch)
Austriacki niemiecki to wiele regionalnych odmian, które różnią się nie tylko od standardowej wersji języka, ale również od siebie nawzajem. Niektóre są łatwiejsze do zrozumienia, inne przysparzają więcej kłopotów rodowitemu Berlińczykowi. Każdy z nich charakteryzuje się innym słownictwem i typowymi zwrotami.
Historia austriackiego niemieckiego
Standaryzacja języka niemieckiego w Austrii rozpoczęła się w XVIII wieku, m.in. na skutek wprowadzenia obowiązku szkolnego. Dialekt od początku znajdował się pod mocnym wpływem bawarskiego i alemańskiego, które nadały unikalny charakter mowie Austriaków. Ze względu na kontekst historyczny i geograficzny można w nim również dostrzec oddziaływanie sąsiednich języków: czeskiego i węgierskiego.
Austriackie słownictwo
Większość Austriaków doskonale posługuje się standardowym niemieckim i używa go w oficjalnych kontekstach. Na co dzień częściej wybierają oni własne słownictwo. Oto przykładowe wyrazy z dialektu austriackiego (AT):
- Paradeiser (AT) /Tomate (DE) – pomidor
- Erdäpfel (AT) / Kartoffel (DE) – ziemniak
- Fisolen (AT) / grüne Bohnen (DE) – zielona fasolka
- Marillen (AT) / Aprikosen (DE) – morela
- Palatschinken (AT) / Pfannkuchen (DE) – naleśniki
- Jänner (AT) / Januar (DE) – styczeń
- Sackerl (AT) / Tüte (DE) – plastikowa torebka
- Bankomat (AT) / Geldautomat (DE) – bankomat
- Stiege (AT) / Treppe (DE) – schody
- Servus (AT) / Hallo (DE) – cześć
- Fetzen (AT) / Kleidung (DE) – ubrania
- Gatschhupfer (AT) / Moped (DE) – skuter
- Grüß Gott (AT) / Guten Morgen lub Guten Tag (DE) – dzień dobry
Wymowa austriackiego
W Austrii występują charakterystyczne dla regionu różnice w wymowie, choć nie ma ich dużo. Obcokrajowcy nierzadko wspominają, że dialekt ten brzmi bardziej melodyjnie („śpiewnie”) niż niemiecki. Austriacy częściej używają umlautów, wydłużając samogłoski. Akcent wyrazowy może padać na inne sylaby niż w Hochdeutsch.
Austriacka gramatyka
Istnieją niewielkie różnice gramatyczne pomiędzy austriackim i niemieckim, które raczej nie wpływają na ogólne rozumienie tekstu czy wypowiedzi. Austriacy używają formy przeszłej sein jako czasownika pomocniczego dla niektórych czasowników ruchu, podczas gdy w standardowym niemieckim stosuje się haben. Wyrażenie „spałem” po austriacku będzie brzmiało Ich bin geschlafen zamiast Ich habe geschlafen.
W Austrii częściej niż w Niemczech słyszy się zdrobnienia. Są one tworzone w nieco inny sposób – poprzez dodanie końcówki –erl lub -l, zamiast -chen or -lein. Kolejne różnice dotyczą użycia przyimków. Przykładem może być wyrażenie „w szkole” – niemieckie dzieci uczą się an der Schule, a austriackie – in der Schule.
Austriacka uprzejmość
Dialekt austriacki jest uważany za bardziej uprzejmy niż standardowy niemiecki. Austriacy częściej przepraszają, dziękują i tłumaczą swoje zachowanie. Nierzadko powtarzany w regionie żart mówi, że Niemiec nigdy nie przeprosi, używając więcej niż 3 słów (Tut mir leid), a Austriak z trudem ogranicza się do 3 zdań.
Austriackie idiomy
Przyjrzyjmy się kilku najciekawszym idiomom, które wzbogacają rozmowy Austriaków:
- Aufgewärmt ist nur ein Gulasch gut – „Jedynie gulasz jest wart odgrzania”. To przysłowie odnosi się zazwyczaj do relacji i przypomina, że wracanie do byłych partnerów lub odnawianie na siłę starych znajomości nie jest najlepszym pomysłem.
- Bist du deppert – to zdanie, zakończone znakiem zapytania, obraziłoby (niemal) każdego Niemca, ponieważ dosłownie oznacza „jesteś głupi?”. W Austrii używane jest najczęściej z wykrzyknikiem jako okaz zaskoczenia i zachwytu.
- Oida – dosłownie słowo to oznacza „staruszek”. Często jest używane przez austriacką młodzież, która w ten sposób zwraca się do siebie nawzajem.
Austriackie dialekty niemieckie
Austriackie dialekty niemieckie to wiele lokalnych odmian języka niemieckiego używanych regionalnie. Zróżnicowanie pod względem leksykalnym i fonologicznym nadaje im unikalny charakter i odzwierciedla różnorodność kulturową i historyczną kraju. Dialekty wykazują liczne cechy wspólne z tymi używanymi w południowych Niemczech i Szwajcarii. Gwary alemańskie można usłyszeć przede wszystkim w górzystym Vorarlberg i Tyrolu, a bawarskie – na terenie całego kraju.
Dialekt alemański
Nazwa dialektu pochodzi od Alemanów, plemienia dawniej zamieszkującego germańskie ziemie. Niektórzy lingwiści uważają, że alemański jest językiem odrębnym od niemieckiego. Na niekorzyść tego stwierdzenia przemawia fakt, że występuje on przede wszystkim w mowie, w piśmie zastępuje go Hochdeutsch. Posługują się nim mieszkańcy niemieckojęzycznej Szwajcarii, Szwabii, górzystych terenów Austrii, Liechtensteinie oraz kilku włoskich i wenezuelskich miejscowościach.
Dialekt bawarski
Podobnie jak w przypadku dialektu alemańskiego, status bawarskiego jako dialektu czy odrębnego języka jest sporny. Występuje on przede wszystkim w mowie; jego użytkownicy preferują standardowy niemiecki w piśmie. Ponieważ powszechnie występuje na terenie dzisiejszej Austrii, można również spotkać nazwę „dialekt austriacko-bawarski”.
Dobry tłumacz języka niemieckiego przygotowuje się odpowiednio do tłumaczenia austriackiego wydarzenia. Dzięki temu bez trudu radzi sobie z regionalizmami i różnicami językowymi. Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoi goście zrozumieją bez trudu wypowiedzi prelegentów na konferencji i poradzą sobie podczas zwiedzania Wiednia, odezwij się do nas. Osoba, którą zaproponujemy, będzie specjalistą z doświadczeniem w danej dziedzinie.
Języki mniejszości w Austrii
Dawne Austro-Węgry były domem dla przedstawicieli wielu narodów. Do dziś w Austrii obecnych jest kilka języków mniejszościowych. Oficjalnym uznaniem i szczególnymi przywilejami językowymi cieszą się przede wszystkim Chorwaci, Węgrzy i Romowie z Burgenland, wiedeńscy Czesi i Słowacy oraz Słoweńcy w Karyntii i Styrii.
Na panoramę językową Austrii wpływ miały również migracje zarobkowe, które zintensyfikowały się w latach 60. i 70. ubiegłego wieku. Do kraju docierali przede wszystkim pracownicy z Jugosławii i Turcji. Językiem tureckim w dzisiejszej Austrii posługuje się około 120 tysięcy osób (za: Lingoda).
Język chorwacki na wschodzie Austrii
Język chorwacki jest najbardziej rozpowszechniony na wschodzie Austrii w Burgenland – najmłodszym kraju związkowym przy węgierskiej granicy. Mieszkający tam Chorwaci cieszą się specjalnymi przywilejami jako uznana mniejszość narodowa zgodnie z austriackim traktatem państwowym z maja 1955 roku. Mają oni zagwarantowany dostęp do edukacji po chorwacku w szkole podstawowej i średniej. Mogą również korzystać z języka w sytuacjach urzędowych. Wszystkie tablice i inskrypcje na tym obszarze są dwujęzyczne. Obecnie po chorwacku w Burgenland mówi około 143 tysięcy osób (za: worlddata.info).
Chorwaci osiedlali się w Burgenland od XVI wieku, uciekając przed tureckimi podbojami. Ich liczna obecność na terenie wschodniej Austrii posłużyła jako pretekst dla Czech do zaproponowania na konferencji w Wersalu utworzenia korytarza czeskiego, łączącego Czechosłowację z Jugosławią.
Język słoweński w Austrii
Obecność słoweńskojęzycznej ludności na terenach dzisiejszej Austrii sięga VII wieku, gdy powstało słowiańskie księstwo Karantania. Jego granice kończyły się wówczas na Salzburgu, południowym Tyrolu i Styrii; z czasem zostały przesunięte bardziej na południe. W 1918 roku, po powstaniu Jugosławii, związek oficjalnie zażądał ziem południowej Karyntii. W 1920 roku odbył się plebiscyt, w którym 59% głosujących opowiedziało się za pozostaniem w Austrii, a 41% – przyłączeniem się do Jugosławii. Konflikt załagodził nieco austriacki traktat państwowy z 1955, nadający specjalne prawa mniejszościom.
Słoweńcy w Austrii zamieszkują przede wszystkim Karyntię i Styrię. Zdecydowana większość z nich jest dwujęzyczna i doskonale zna język niemiecki. Posługują się oni dialektem słoweńskiego. Mniejszość tę stanowi dzisiaj 50 tysięcy osób (za: Minority Rights Group International).
Zakrojona na szeroką skalę rekrutacja do międzynarodowej firmy to spore przedsięwzięcie logistyczne. Jeśli poszukujesz specjalistów posługujących się wieloma językami obcymi, nie trać czasu na organizowanie kosztownych rozmów weryfikacyjnych. Focus Audit Tool przetestuje za Ciebie wszystkie umiejętności językowe kandydatów. Wiarygodne wyniki otrzymasz najpóźniej 48 godzin po zakończeniu testu.
Język angielski w Austrii
Angielskim, jako językiem obcym, w Austrii posługuje się około 73% ludności – 6,2 milionów osób (za: Polyglot Geek). Tak dobra znajomość angielskiego wśród mieszkańców wynika przede wszystkim z obowiązkowej nauki języka od szkoły podstawowej oraz podobieństw między niemieckim i angielskim słownictwem. Największe szanse na dogadanie się po angielsku są w dużych miastach i okolicach atrakcji turystycznych.
Austriacka literatura
Korzenie austriackiej literatury sięgają średniowiecza. Obejmuje ona zarówno utwory pisane w ogólnym języku niemieckim, jak i w austriackich dialektach. Na terenie kraju narodziła się niemieckojęzyczna poezja rycerska – minnesang.
Spośród klasycznych austriackich pisarzy warto wymienić XIX-wiecznych dramaturgów: Franza Grillparzera, Johanna Nestroya oraz Ferdinanda Raimunda. Ich dzieła wpłynęły na kształtowanie tożsamości Austriaków.
W okresie modernizmu, zwłaszcza w pierwszej połowie XX wieku, austriacka literatura zyskała światowe uznanie dzięki takim pisarzom jak Arthur Schnitzler, Robert Musil i Stefan Zweig. W ich dziełach dominują tematy związane z psychologią, społeczeństwem i kondycją ludzką.
Po II wojnie światowej austriacka literatura skupiła się na refleksji nad przeszłością i poszukiwaniem tożsamości. Twórczość cechowała się krytycznym spojrzeniem na historię, społeczeństwo i politykę. XXI wiek przyniósł 2 nagrody Nobla dla austriackich literatów; w 2004 roku otrzymała ją Elfrede Jelinek, a w 2019 – Peter Handke.
Jak brzmi niemiecki w Austrii?
Przekonaj się sam! Majestatyczny Wiedeń, zielony Graz, malowniczo położony Innsbruck i inne miasta i miasteczka kraju czekają na to, abyś je odkrył. Spróbuj lokalnej kuchni i porozmawiaj z mieszkańcami. Jeśli chcesz mieć pewność, że w Austrii nie tylko bez trudu się dogadasz, ale również odbędziesz wartościowe konwersacje na każdy temat, zapisz się na kurs języka niemieckiego. Daj nam szansę, a szybko przekonamy Cię, że niemiecki nie jest taki straszny, jak go malują. Po kilkunastu zajęciach zapomnisz, dlaczego nauka nie szła tak szybko, jak chciałeś.
