Trudne słówko: odznaczać kontra charakteryzować
Odchodząc na chwilę od typowych paronimów, tym razem zajmiemy się parą słów bliskoznacznych, które również mogą sprawiać niemałe kłopoty. Zasadniczo, poprawne użycie czasownika „odznaczać” powinno dotyczyć rzeczy i zjawisk pozytywnych – ostatecznie rzeczownik „odznaczenie” to synonim medalu i orderu. Słowa „odznaczać” możemy użyć zarówno w stosunku do osób (ktoś może odznaczać się wybitnymi zdolnościami językowymi, świetną sprawnością fizyczną, punktualnością), jak i rzeczy (coś może odznaczać się najwyższą wytrzymałością, zaawansowanymi parametrami technicznymi czy bardzo dobrym stosunkiem jakości do ceny). „…jako recenzent odznaczał się wyjątkowym poczuciem odpowiedzialności. Przygotowywał się do każdej premiery, studiował tekst, który miał być grany, robił sobie notatki na przedstawieniu”.
Niezależnie od wszelkich pozytywnych skojarzeń, poprawne jest także użycie słowa „odznaczać”, jeśli mamy na myśli cechy wybitnie negatywne i dominujące (jak bezprzykładne okrucieństwo, wielka surowość czy niewytłumaczalna agresja). „Nie negując tego, że obecny wicepremier i minister odznacza się konfliktową osobowością, a forsowane przez niego poglądy są kontrowersyjne, w konkretnej sprawie ustawy podatkowej trudno mu coś zarzucić”.
Nie używamy jednak słowa „odznaczać” w sytuacji, gdy opisujemy standardowe cechy danej rzeczy/osoby/zjawiska, pamiętając, że „odznaczyć się” to wyróżnić się, zasłynąć, być wyraźnie widocznym. Jeśli coś ma po prostu pewne właściwości lub parametry, to wystarczy użyć czasownika charakteryzować lub cechować.
Jako przykład błędnego użycia możemy przytoczyć ten podany w Słowniku wyrazów mylonych, gdzie autor, cytując „Przegląd Techniczny”, piętnuje następujące użycie: „Białostockie budownictwo odznacza się dużym rozproszeniem zadań budowlanych w terenie” – w tym przypadku jedynym właściwym wyborem byłyby czasowniki charakteryzować lub cechować.
Na koniec warto przypomnieć jeszcze o dwóch innych znaczeniach słowa „odznaczać”: po pierwsze „zarysowywać się, być widocznym” („Lubię nosić ołówkowe gładkie spódnice w połączeniu z koszulą, ale gdy ją wkładam do środka, odznacza się…”), po drugie zaś „zrobić ślad, odbić się, odcisnąć się” („Papier wyłożyć na blachę rysunkiem do dołu, żeby na bezie nie odznaczył się ślad ołówka”).
Chcesz przetłumaczyć swoją pracę naukową, aby opublikować ją we francuskim czasopiśmie? A może otrzymałeś korespondencję z Bordeaux i nie do końca rozumiesz jej treść? Nasz tłumacz francusko polski może przetłumaczyć artykuły naukowe, publicystyczne, listy, a także innego typu materiały, które są Ci potrzebne.
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
