Tłumaczenia w CAT
Na czym polega tłumaczenie przy użyciu narzędzi CAT?
Klienci naszego biura tłumaczeń sygnalizują często, że planują przetłumaczyć duże partie tekstu, których fragmenty mogą się powtarzać i pytają, czy może oznaczać to niższe koszty lub skrócenie czasu realizacji. W Skrivanku TAK!
Niezależnie od niesamowitego tempa rozwoju technologicznego komputery jeszcze długo nie zastąpią ludzi w procesie tłumaczenia. Jednak już od ponad kilkunastu lat tłumacze z powodzeniem korzystają z narzędzi CAT, czyli programów służących do komputerowego wspomagania tłumaczenia (ang. CAT – „Computer Aided Translation” lub „Computer Assisted Translation”). Główne zalety tych programów to usprawnienie całego procesu tłumaczenia, możliwość skrócenia terminów realizacji oraz zwiększenie spójności produktu końcowego.
W dzisiejszych czasach praca w narzędziach CAT jest branżowym standardem. Używają ich nie tylko sami tłumacze, ale przede wszystkim agencje tłumaczeń. Warto przy tym podkreślić, że programy CAT jedynie wspomagają pracę człowieka (nie jest to rodzaj tłumaczenia maszynowego – korzystanie z nich nie polega na zaimportowaniu tekstu oryginalnego, aby po chwili otrzymać jego tłumaczenie). Narzędzie te wspierają jednak wykwalifikowanych tłumaczy, korektorów, weryfikatorów i kierowników projektu w ich codziennej pracy. Należy jednak pamiętać, że gdy programów wspomagających tłumaczenie zaczyna używać osoba, która nie wie, jak działają programy CAT, i nie potrafi ich obsługiwać, zazwyczaj przynosi to więcej szkody niż pożytku.
Jakie korzyści przynosi korzystanie z oprogramowania CAT?
- Wysoka jakość tłumaczeń i jednolitość terminologiczna,
- Oszczędność czasu w przypadku dużych projektów (proces przekładu przebiega szybciej),
- Oszczędność kosztów w przypadku realizacji kolejnych podobnych zleceń,
- Możliwość utrzymania spójności terminologicznej z wcześniejszymi tłumaczeniami,
- Łatwe tłumaczenie dokumentów w formatach niestandardowych (np. HTML, XML, SGML).
W jakich sytuacjach mogą przydać się programy CAT?
Odpowiedź brzmi: przy większości projektów tłumaczeniowych, ponieważ narzędzia CAT przynoszą szereg korzyści zarówno klientowi, jak i tłumaczowi i agencji tłumaczeń. Po pierwsze, pomagają agencji, we współpracy z klientem, rozwijać indywidualne bazy terminologiczno-pojęciowe, w których można uwzględnić specyfikę danej firmy, branży lub konkretnego projektu. Po drugie, dzięki przyrostowej bazie pamięci, przy kolejnych zleceniach można wykorzystać wcześniejsze tłumaczenia podobnych lub identycznych fragmentów, co przekłada się na zwiększenie spójności wszelkiego rodzaju tekstów funkcjonujących w danej firmie czy instytucji. Po trzecie, narzędzia CAT to oszczędność czasu i pieniędzy.
Nie można jednak zapominać o sytuacjach, w których programy CAT nie znajdą zastosowania. Może się to zdarzyć, gdy tekst źródłowy został napisany odręcznie i jako taki nie może zostać doprowadzony do wersji edytowalnej inaczej niż przez przepisanie. Podobnie dzieje się w sytuacji, gdy tekst oryginału ma co prawda format elektroniczny, ale jest mało czytelny lub sformatowany w bardzo skomplikowany sposób, co sprawia, że nie da się go przekształcić do wersji edytowalnej w specjalnym oprogramowaniu na etapie przygotowania dokumentu do tłumaczenia. Z dobrodziejstw technologii nie skorzystamy również wówczas, gdy program CAT nie obsługuje formatu, w jakim zapisano plik w języku oryginału. Zasadniczo narzędzia CAT radzą sobie dzisiaj z większością formatów funkcjonujących na rynku, jednak sytuacji takiej nie można wykluczyć.
Jak wycenia się tłumaczenie wykonywane z pomocą narzędzi CAT?
Jeśli przy danym projekcie będą użyte programy CAT, to wiąże się to z określonym sposobem wyceny. Wartość tłumaczenia określa się na podstawie analizy plików źródłowych. Analiza taka zostaje wykonana na podstawie dostępnej pamięci tłumaczeniowej lub na tak zwanej pustej pamięci, jeżeli z danym klientem lub projektem mamy do czynienia po raz pierwszy. Analiza pozwala określić wewnętrzną powtarzalność tekstu oraz jego podobieństwo do treści zawartych już w bazie, przy czym proces ten przebiega na poziomie całych zdań, nie zaś pojedynczych słów. W rezultacie otrzymujemy statystyki pliku lub plików. Wskazują one liczbę powtórzeń oraz pełnych lub częściowych dopasowań w tekście.
Czym są powtórzenia w tłumaczeniach CAT?
Przez powtórzenia rozumiemy zdania, które w danym dokumencie lub zbiorze dokumentów pojawiają się minimum dwukrotnie. Co za tym idzie, jeśli dane zdanie zostanie przetłumaczone raz, nie ma potrzeby tłumaczenia go po raz kolejny – odpowiednia sugestia zostanie podstawiona automatycznie przez program, wystarczy więc, że tłumacz ją zaakceptuje. Największe korzyści uzyskamy oczywiście w tekstach cechujących się największą powtarzalnością: instrukcjach obsługi, procedurach, zbiorach umów, czy ulotkach. Liczy się jednak nie tylko powtarzalność w sensie występowania identycznych zdań, ale także duża liczba zdań nieznacznie różniących się od siebie – w tym drugim przypadku podczas tłumaczenia program podstawia odpowiednią sugestię do modyfikacji, tak aby w ostatecznym rozrachunku tłumaczenie było zgodne z nieco innym wariantem oryginału. W całym procesie wykorzystuje się bazę danych programu CAT, czyli pamięć tłumaczeniową. Zawiera ona rekordy zatwierdzone przez tłumacza, korektora i inne osoby zaangażowane w proces, w tym również przez samego klienta. Warto podkreślić to jeszcze raz – powtórzenia i pełne lub częściowe podstawienia oznaczają: skrócenie czasu pracy, spójność terminologiczną oraz obniżenie kosztów.
Jakie dokumenty możemy tłumaczyć za pomocą narzędzi CAT?
Jeśli chodzi o rodzaje dokumentów tłumaczonych zazwyczaj z wykorzystaniem programów bazujących na technologii pamięci tłumaczeniowej, to są to najczęściej standardowe teksty z dziedziny prawa, ekonomii i finansów (na przykład raporty roczne czy sprawozdania finansowe); programy CAT sprawdzają się również w przypadku tekstów technicznych (wszelkiego rodzaju raporty, instrukcje i specyfikacje). Zasadniczo nie ma jednak żadnych ograniczeń, szczególnie jeśli klient wie, że zamierza zlecać tłumaczenie dużej liczby podobnych dokumentów w przyszłości. Tłumaczenie wspomagane komputerowo to tak naprawdę rozwiązanie dla każdej branży. Narzędzia CAT (programy wspomagające tłumaczenie plików) w odpowiednich rękach sprawdzają się również świetnie przy tłumaczeniu i lokalizacji stron internetowych (są przystosowane do obsługi takich formatów plików, jak *.xml czy *.html). Raczej się jednak nie sprawdzą w przypadku tłumaczenia tekstów literackich.
Jakich narzędzi CAT używa się najczęściej w branży tłumaczeniowej?
Najpopularniejsze narzędzia CAT, z których korzystają biura tłumaczeń, to: Trados Studio, Across, DéjàVu, memoQ, Star Transit, Swordfish i Wordfast. Programy CAT dostępne są w wersji płatnej, ale istnieją również wersje bezpłatne.
Szukasz rozwiązań językowych dla Twojej branży?
Oferujemy specjalistyczne usługi tłumaczeniowe dla wielu branż: finanse, budownictwo, HR, sądownictwo, rolnictwo, przemysł, medycyna, marketing, handel, turystyka, administracja państwowa, ubezpieczenia oraz IT. Oferujemy tłumaczenia wykonywane przez człowieka, a także usługę tłumaczenia maszynowego.