Trudne słówko: introspekcja kontra introwersja
Tym razem sięgniemy w głąb, przedrostek intro- wskazuje bowiem na kierunek do środka, do wnętrza czegoś.
Introspekcja to swoista inspekcja, jakiej dokonujemy na naszym „wnętrzu” – sytuacja, w której człowiek obserwuje własną świadomość, procesy psychiczne i przeżycia; samoobserwacja psychiczna. „Opowieść porywająca, ale przede wszystkim zawstydzająco szczera, zrywająca z idealizacją na rzecz bezlitosnej introspekcji”; „Czasy, w których żyjemy, skłaniają do introspekcji. Mamy naturalną tendencję do zagłębiania się w siebie. Przeciwstawiamy się jej jednak, powodowani lękiem przed nieznanym. Boimy się, że okażemy się zupełnie inni, niż nam się wydaje”.
W tym znaczeniu pojęcie introspekcji funkcjonuje w pedagogice, a przede wszystkim w psychologii, gdzie stanowi również podstawę tzw. introspekcjonizmu – techniki gromadzenia danych koncentrującej się na subiektywnym i bezpośrednim badaniu świadomości.
Warto dodać, że pojęcie introspekcji ma także inne branżowe znaczenia i jako takie znane jest np. informatykom zajmującym się programowaniem obiektowym. Przeciwieństwem introspekcji w psychologii jest ekstraspekcja – obserwacja świata zewnętrznego i jego doświadczanie.
Introwersja z kolei (od łac. intra – „wewnątrz” i vertere – „zwracać się”) to wyróżniana przez psychologów cecha wiążąca się z nakierowaniem uwagi na własne wnętrze. Oznacza to przypisywanie nadrzędnego znaczenia subiektywnemu odczuwaniu kosztem doświadczeń wynikających z interakcji ze światem zewnętrznym.
Introwersja (introwertyzm) to również swego rodzaju zamknięcie się w sobie i zwykle dość powściągliwe wyrażanie uczuć, co może skutkować rozluźnieniem więzi z otoczeniem wskutek – przynajmniej pozornego – braku zainteresowania światem zewnętrznym.
Choć introwersja nie wyklucza empatii, introwertyk ma zwyczaj koncentrowania się przede wszystkim na sobie: własnych myślach i odczuciach, które intensywnie analizuje. Można więc powiedzieć, że introwersja przekłada się na naturalną skłonność do introspekcji.
Przeciwieństwem introwersji jest ekstrawersja (od łac. extra – „zewnątrz” i vertere – „zwracać się”), czyli skłonność do czynienia ośrodkiem zainteresowania własnego otoczenia/świata zewnętrznego i takiegoż kierowania swoich działań. „Z perspektywy dominującej obecnie kultury ekstrawertycznej introwersja to deficyt”.
Poradnik języka polskiego!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
