Alfabet niemiecki

Różnice między polskim a niemieckim alfabetem

Wszyscy dobrze znamy litery takie jak ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Są to nasze charakterystyczne ojczyste znaki diakrytyczne. Nie będzie żadną niespodzianką stwierdzenie, że w alfabecie niemieckim ich nie uświadczymy. Dla niemieckiej mowy charakterystyczne są umlauty i ß.

Niemiecki alfabet zawiera też litery takie jak q, v i x, które nie są częścią polskiego alfabetu i stosujemy się je tylko do zapisywania wyrazów obcego pochodzenia. W niemieckim natomiast można jest spotkać dużo częściej.

Alfabet niemiecki – jak wymawiać niemieckie litery?

W nauce języka niemieckiego kluczowe jest opanowanie niemieckiej wymowy.

Wymowa bardzo wielu niemieckich liter nie różni się mocno od tej w języku polskim. Do tej grupy zaliczamy: a, b, d, e, f, h, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t i u. Artykulacja pozostałych liter jest jednak trochę inna.

W nauce języka niemieckiego przydatna okaże się też znajomość międzynarodowego alfabetu fonetycznego (IPA) – zestawu symboli reprezentujących wszystkie dźwięki obecne w ludzkiej mowie. Zapis fonetyczny wszystkich liter niemieckiego alfabetu zamieszczamy poniżej:

A [aː], B [beː], C [tse], D [deː], E [eː], F [ɛf], G [ɡeː], H [haː], I [iː], J [jɔt], K [kaː], L [ɛl], M [ɛm], N [ɛn], O [oː], P [peː], Q [kuː], R [ɛr], S [ɛs], T [teː], U [uː], V [faʊ̯], W [ve], X [ɪks], Y [ˈʏpsilɔn], Z [tsɛt]

W języku niemieckim jest tylko pięć samogłosek. Trzeba jednak pamiętać, że każda z nich może być samogłoską długą lub krótką. Wszystko zależy od liter, które znajdują się obok samogłoski. W zapisie fonetycznym samogłoski długie i krótkie różnią się znakiem [:]. Jego brak to głoska krótka, a kiedy jest on obok symbolu, oznacza to, że mamy do czynienia z długim dźwiękiem.

Oczywiście najlepiej nie uczyć się poprawnej wymowy głosek i słów tylko przy pomocy samych zapisów fonetycznych. Bardzo pomocne okaże się słuchanie, jak natywni użytkownicy języka rozmawiają, najlepiej na żywo lub z nagrań.

Niemieckie umlauty

Niemiecki alfabet charakteryzują przede wszystkim trzy samogłoski z przegłosem – umlauty. Są to ä (A-umlaut), ö (O-umlaut) i ü (U-umlaut).

• A-umlaut – wymawia się tak samo jak samogłoskę e.
• O-umlaut – wymawia się, układając usta do o i mówiąc e.
• U-umlaut – wymawia się, układając usta do u i mówiąc i. Powstały dźwięk przypomina trochę ten, za który odpowiada y w polskim alfabecie.

Podwójne samogłoski

Aby poprawnie mówić w języku niemieckim trzeba umieć też przeczytać kombinacje dwóch samogłosek. Nazywa się je dyftongami. Oto one:

• ei/ai [aɪ̯] – przeczytamy jak polskie „aj”, kładąc jednocześnie mniejszy nacisk na j (występuje też zapis ey/ay w nazwach własnych)
• au [aʊ̯] – przeczytamy jak polskie „au”
• eu/äu [ɔɪ̯] – przeczytamy jak polskie „oj”, kładąc jednocześnie mniejszy nacisk na j

Niemieckie ß – scharfes s

Ostatnia unikalna litera w niemieckim alfabecie – ß, nie powinna przysporzyć żadnych problemów w wymowie. Po niemiecku nazywa się ją scharfes S, co przetłumaczymy jako „ostre S”. Czyta się ją natomiast tak samo jak polskie s.

Dodatkowo nie wszyscy użytkownicy języka jej używają. Mieszkańcy Szwajcarii i Liechtensteinu, którzy rozmawiają po niemiecku, zastępują ją ss. Tym sposobem wyraz „ulica” w Niemczech zapisze się jako die Straße, ale w Szwajcarii to samo słowo zanotowane będzie jako die Strasse.

Stosując się do najnowszych zasad niemieckiej ortografii, litery ß należy użyć w momentach, gdy poprzedza ją dyftong lub długa samogłoska.

Wymowa spółgłosek i kombinacji liter w języku niemieckim

Wymowa niemieckich spółgłosek nie zawsze jest konsekwentna i często tę samą literę w innym słowie trzeba wymówić w odmienny sposób. Na szczęście dzięki istniejącym zasadom nie trzeba zgadywać, jak właściwie wymawiać wyrazy.

Litera z rozpoczynająca wyraz to dźwięk [ts]. Za ten sam dźwięk odpowiadają kombinacje liter ts i tz, oraz t w końcówce -tion.

W wyrazach zaczynających się od litery s, po której występuje ch, p, lub t, wymawiamy dźwięk [ʃ]. Jest on taki sam jak sz w języku polskim. Kiedy s występuje na początku wyrazu, ale po niej jest litera inna niż wymienione, należy przeczytać je jak [z]. Na końcach wyrazów s i ß zawsze wymawiamy tak samo – [s].

Końcówki -ig lub w niektórych wyrazach –ch (jak np. ich) to głoska [ç​]. Jest to dźwięk, którego nie ma w języku polskim, choć przypomina on polskie ch i ś. W tym wypadku szczególnie zalecamy przysłuchać się wymowie słów zawierających ten dźwięk.

Chs, ks oraz x to zawsze ten sam dźwięk – [ks].

Wymowa wyrazów obcego pochodzenia potrafi być niekonsekwentna. Wystarczy spojrzeć na wyraz Garage. Pierwsze g w wymówimy normalnie – [g], ale kolejne reprezentuje już inny dźwięk – [ʒ].