Tłumaczenia techniczne budzą wiele emocji wśród specjalistów. Z jednej strony wymagają doskonałej znajomości języka, a z drugiej – zrozumienia dziedziny technicznej. Dlaczego są takie trudne?
Powodów jest kilka, a na tłumacza czyhają liczne pułapki. Błędy w tekstach technicznych skutkują problemami w oprogramowaniu, brakiem zgodności z przepisami, stratami finansowymi, a nawet zagrożeniami bezpieczeństwa. Poznaj najczęstsze pułapki w tłumaczeniach technicznych i dowiedz się, jak ich unikać.
SPIS TREŚCI
Jakich pułapek trzeba unikać, aby uzyskać poprawne tłumaczenie techniczne?
W technicznych tekstach często pojawiają się specjalistyczne terminy, które różnią się znaczeniem w zależności od kontekstu. Niewłaściwe tłumaczenie prowadzi do poważnych nieporozumień. Każdy szczegół ma znaczenie. Nawet małe błędy mogą spowodować duże problemy, zwłaszcza jeśli chodzi o dokumentację sprzętu medycznego i instrukcje obsługi maszyn.
Coś, co funkcjonuje w jednym języku, może być niezrozumiałe lub wręcz mylące w innym. Takim przykładem są jednostki miary, które różnią się w poszczególnych krajach.
Zrozum kontekst techniczny
Bez znajomości kontekstu technicznego trudno oddać dokładne znaczenie oryginalnego tekstu. Dlaczego to takie ważne? Załóżmy, że masz przetłumaczyć dokumentację nowego programu. W tekście pojawiają się terminy jak „kompilacja”, „debugowanie” i „wywołanie funkcji”. Jeśli nie wiesz, co one oznaczają, możesz je przetłumaczyć dosłownie, ale wówczas cały tekst traci sens.
Wskazówka 1: Zdobądź niezbędną wiedzę techniczną przed przystąpieniem do tłumaczenia
Zanim przystąpisz do pracy, poświęć czas na dokładny research tematu. Przeczytaj materiały dotyczące danej dziedziny. Możesz znaleźć książki, artykuły i kursy online na temat oprogramowania, którego dokumentację masz przetłumaczyć.
Zaplanuj sobie również zapas godzin na konsultacje z ekspertami i poszukiwania odpowiedzi na forach branżowych. Jeśli często przekładasz treści z danej dziedziny, zainwestuj w kursy i szkolenia, które pomogą zrozumieć jej specyfikę.
Terminologia techniczna
Problemy z tłumaczeniem terminologii technicznej wpływają na sens całego dokumentu. Istnieją zwroty w językach obcych, które nie mają odpowiedników w polskim. Nie zawsze da się łatwo przetłumaczyć je również w sposób opisowy. Tłumacz musi zastanowić się, jakie słowo lub fraza dokładnie wyjaśnią, co autor miał na myśli.
Tłumacze techniczni powinni wystrzegać się dosłownych tłumaczeń i sprawdzić, co oznacza dany termin. Jeśli tego nie zrobią, powstaną takie kwiatki jak:
- „ściana ogniowa” jako odpowiednik firewall (prawidłowe tłumaczenie: „zapora sieciowa”);
- „gorące miejsce” jako odpowiednik hotspot (prawidłowe tłumaczenie: „hotspot” lub „otwarty punkt dostępu do sieci bezprzewodowej”);
- „miękki sprzęt” jako odpowiednik software (prawidłowe tłumaczenie: „oprogramowanie”);
- „twardy sprzęt” jako odpowiednik hardware (prawidłowe tłumaczenie: „sprzęt komputerowy”);
- „robak” jako odpowiednik bug (prawidłowe tłumaczenie: „błąd w oprogramowaniu”).
Wskazówka 2: Twórz i korzystaj z glosariuszy terminologicznych
Załóż glosariusz, czyli listę terminów technicznych z ich odpowiednikami w języku docelowym. Regularnie aktualizuj ten dokument, dodając nowe terminy, które napotykasz.
Wiele firm i instytucji tworzy własne glosariusze terminologiczne, aby zapewnić spójność terminologiczną we wszystkich tekstach. Przed rozpoczęciem tłumaczenia sprawdź, czy taki dokument już istnieje, i jeśli tak, to wykorzystaj go.
Jeśli nie jesteś pewny, jak przetłumaczyć dany termin, skonsultuj się z ekspertem w danej dziedzinie. Może to być ktoś z zespołu technicznego, kto zna specyficzną terminologię. Zajrzyj również na fora branżowe i grupy dyskusyjne w mediach społecznościowych. Tam znajdziesz odpowiedzi na swoje pytania i dowiesz się więcej o praktycznych aspektach używania danej technologii.
Po zakończeniu tłumaczenia sprawdź, czy wszystkie terminy techniczne zostały użyte konsekwentnie i zgodnie z glosariuszem.
Fałszywi przyjaciele w tłumaczeniach technicznych
Fałszywi przyjaciele to wyrazy, które brzmią podobnie w dwóch językach, ale mają odmienne znaczenie. Mogą wprowadzać tłumaczy w błąd, ponieważ z rozpędu zakładają oni, że znają ich odpowiednik w swoim języku.
Przykłady fałszywych przyjaciół w tłumaczeniach
W języku angielskim eventually oznacza „w końcu”, natomiast polskie „ewentualnie” znaczy „opcjonalnie” lub „możliwie”. Błędne tłumaczenie tego słowa może całkowicie zmienić sens zdania.
- Angielski: The software update will eventually fix the bug.
- Zły przekład: „Aktualizacja oprogramowania ewentualnie naprawi błąd”.
- Dobry przekład: „Aktualizacja oprogramowania w końcu naprawi błąd”.
Angielskie fabric oznacza „tkanina”, podczas gdy polskie „fabryka” to factory. Pomylenie tych słów może prowadzić do śmiesznych i kłopotliwych sytuacji.
- Angielski: The fabric is durable.
- Zły przekład: „Fabryka jest trwała”.
- Dobry przekład: „Tkanina jest trwała”.
Wskazówka 3: Jak unikać fałszywych przyjaciół?
Nigdy nie zakładaj, że podobnie brzmiące słowa mają takie samo znaczenie. Zawsze sprawdzaj ich definicje w słownikach, jeśli nie jesteś pewien. Jeżeli masz wątpliwości co do znaczenia jakiegoś słowa, zapytaj native speakera języka docelowego. Potrafią oni dostarczyć kontekst, którego brak w słownikach.
Twórz własne listy fałszywych przyjaciół. Możesz je dodać do swojego glosariusza terminologicznego, aby mieć do nich łatwy dostęp.
Tłumaczenie skrótów i akronimów
Skróty są używane, aby zaoszczędzić czas i miejsce, ale stanowią prawdziwą zmorę dla tłumaczy technicznych, ponieważ mogą mieć odmienne znaczenie w zależności od kontekstu.
Weźmy na przykład skróty medyczne. Skrót BP w dokumentacji medycznej po angielsku może oznaczać blood pressure (ciśnienie krwi), a w innym kontekście odnosi się do brachial plexus (splot ramienny). Błędne tłumaczenie tego skrótu ma poważne konsekwencje dla pacjenta i jego leczenia. Sprawa komplikuje się, gdy pojawiają się tłumaczenia techniczne z różnych dziedzin. W biznesie BP to business plan, a w energetyce – nazwa międzynarodowej firmy naftowej (British Petroleum).
Przykłady można mnożyć i mnożyć.
PM:
- Project Manager (kierownik projektu)
- Post Meridiem (po południu)
- Premenstrual (przedmiesiączkowy)
RA:
- Rheumatoid Arthritis (reumatoidalne zapalenie stawów)
- Research Assistant (asystent naukowy)
- Resident Assistant (opiekun w akademiku)
CAD:
- Computer-Aided Design (projektowanie wspomagane komputerowo)
- Canadian Dollar (dolar kanadyjski)
- Coronary Artery Disease (choroba wieńcowa)
HR:
- Human Resources (zasoby ludzkie)
- Heart Rate (tętno)
PI:
- Pi (stała matematyczna)
- Private Investigator (prywatny detektyw)
- Principal Investigator (główny badacz)
Wskazówka 4: Sprawdź znaczenia akronimów w danym kontekście i języku
Zawsze sprawdzaj kontekst, w którym pojawia się skrót. Czy jest to dokumentacja techniczna, medyczna, a może specyfikacja produktu? Kontekst pomoże Ci wybrać właściwe znaczenie.
Jeśli nie jesteś pewny znaczenia skrótu, skonsultuj się z ekspertem w danej dziedzinie. Może to być inżynier, lekarz lub inny specjalista, który pomoże rozwikłać zagadkę.
Istnieją liczne bazy danych i słowniki online, które specjalizują się w skrótach i akronimach. Użyj ich, aby sprawdzić poprawność tłumaczenia. Podczas pracy nad projektem twórz listę napotkanych skrótów i ich tłumaczeń. Taki dokument będzie przydatny w przyszłych projektach i pomoże utrzymać spójność użytego słownictwa w tekstach.
Jednostki miary
Błędy w konwersji jednostek utrudniają czytelnikom zrozumienie treści. Przeciętny Polak nie zna miar imperialnych, a Brytyjczyk będzie musiał przeliczyć wszystkie kilometry na mile we własnym zakresie. Co więcej, mila mili nie równa… Mila morska i międzynarodowa, choć brzmią podobnie, różnią się długością o ponad 200 metrów.
Wyobraź sobie, że tłumaczysz dokumentację techniczną dla urządzenia, które ma być sprzedawane zarówno w Europie, jak i w USA. W Europie długości są podawane w metrach, a masy w kilogramach. W USA używa się stóp i funtów.
Tak może wyglądać tłumaczenie cable length: 2 meters, device weight: 5 kilograms:
- Dokumentacja w Europie: „długość kabla: 2 metry, waga urządzenia: 5 kilogramów”.
- Dokumentacja w USA: „długość kabla: 6,56 stóp, waga urządzenia: 11 funtów”.
Niewłaściwe przeliczenie tych wartości może spowodować, że produkt nie będzie działał poprawnie lub będzie niewłaściwie używany.
Wskazówka 5: Jak prawidłowo tłumaczyć jednostki miary?
Zawsze korzystaj z zaufanych źródeł do przeliczania jednostek miary. Sprawdź, czy wartości są realistyczne i sensowne w kontekście technicznym. Czasami błędy w konwersji mogą prowadzić do absurdalnych wyników.
Upewnij się, że wszystkie jednostki w całym dokumencie są konsekwentnie przeliczane i używane. Mieszanie jednostek metrycznych i imperialnych uniemożliwi prawidłowy odbiór tekstu.
W dokumentacji zawsze wyraźnie oznaczaj, które jednostki są używane. Unikaj skrótów, które mogą być mylące w danym języku, na przykład zamiast ft (feet) po polsku zapisz „stopy”.
Styl i ton tłumaczeń technicznych
Styl i ton wpływają na to, jak odbiorca odbiera i rozumie dokument. W tekstach technicznych informacje powinny być przekazywane jasno i zrozumiale. Zbyt skomplikowany lub nieodpowiedni język utrudni użytkownikowi rozumienie instrukcji i poprawne wykonanie zadania.
Dokumentacja techniczna i materiały marketingowe tłumaczy się w odmienny sposób:
Dokumentacja techniczna:
- Styl: formalny, precyzyjny, rzeczowy.
- Ton: neutralny, informacyjny.
- Przykład: „Aby zainstalować oprogramowanie, najpierw należy uruchomić plik instalacyjny. Następnie postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie”.
Materiały marketingowe:
- Styl: angażujący, atrakcyjny, bardziej swobodny.
- Ton: przekonujący, entuzjastyczny.
- Przykład: „Nasze nowe oprogramowanie zwiększy Twoją produktywność. Zainstaluj je już dziś i zobacz różnicę”.
Wskazówka 6: Dostosuj styl i ton do odbiorcy i celu dokumentu
Przed przystąpieniem do tłumaczenia zastanów się, kto będzie czytać dokument. Specjaliści techniczni, użytkownicy końcowi, potencjalni klienci? Każda grupa wymaga innego podejścia. W całym dokumencie utrzymuj jednolity styl i ton. Nie zmieniaj nagle tonu z formalnego na nieformalny, chyba że dokument tego wymaga (np. różne sekcje dla różnych odbiorców).
Staraj się używać prostych, zrozumiałych słów i krótkich zdań. Nie stosuj żargonu, chyba że jest on powszechnie znany w danej dziedzinie. Po zakończeniu tłumaczenia przeczytaj tekst jeszcze raz. Upewnij się, że odbiorca docelowy z łatwością zrozumie tekst.
Spójność w tłumaczeniach
Spójność terminologiczna sprawia, że tekst jest łatwiejszy do zrozumienia i bardziej profesjonalny. Różnorodne ekwiwalenty poszczególnych słów oraz zmiany stylu i adresata w tekście obniżają jego jakość.
Wyobraź sobie, że tłumaczysz instrukcję obsługi urządzenia elektronicznego. W jednym miejscu używasz terminu „przycisk włączania”, a w innym „przycisk zasilania”. Choć oba odnoszą się do tego samego elementu, wprowadzą zamieszanie – użytkownik zacznie szukać drugiego przycisku.
Wskazówka 7: Używaj narzędzi wspomagających pracę tłumacza.
Programy SDL Trados, memoQ, OmegaT i inne pozwalają na tworzenie glosariuszy i pamięci tłumaczeniowych, które automatycznie sugerują wcześniej używane terminy. Regularnie aktualizuj je, dodając nowe terminy i sprawdzając, czy istniejące są nadal aktualne.
Przed rozpoczęciem pracy nad dużym projektem tłumaczeniowym ustal z klientem kluczowe terminy. Dzięki temu unikniesz nieporozumień i będziesz miał pewność, że używasz właściwej terminologii.
Po zakończeniu tłumaczenia przeprowadź dokładną korektę, aby upewnić się, że terminy są używane spójnie. Możesz poprosić o pomoc drugiego specjalistę – nic Wam wtedy nie umknie.
Weryfikacja tłumaczeń technicznych
Proces weryfikacji tłumaczeń technicznych składa się z kilku kroków:
1. Po przetłumaczeniu tekstu dokładnie przeczytaj swoją pracę. Sprawdź ją pod kątem błędów językowych, terminologicznych i stylistycznych.
2. Pozwól drugiemu tłumaczowi z odpowiednią wiedzą techniczną przejrzeć tekst. Druga para oczu wychwyci błędy, które Ci umknęły.
3. Jeśli to możliwe, przetłumaczone dokumenty powinny być przetestowane w rzeczywistych warunkach przez czytelników.
Przykłady błędów, które można wykryć podczas testów:
- nieprecyzyjne instrukcje,
- błędne jednostki miary,
- niezrozumiałe terminy techniczne.
Wskazówka 8: Jak skutecznie zweryfikować poprawność tłumaczenia?
Opracuj listy kontrolne, które pomogą Ci upewnić się, że każdy aspekt tłumaczenia został sprawdzony. Skorzystaj również z pomocy technologii. Użyj programów do kontroli jakości tłumaczeń, np. Xbench czy QA Distiller, aby wykryć błędy terminologiczne i niespójności. Słuchaj opinii i reakcji czytelników i wprowadź odpowiednie poprawki.
Przykłady błędów w tłumaczeniach technicznych
Poznaj kilka przykładów z życia, w których tłumacze popełnili błędy w tłumaczeniach technicznych. Niekiedy miały one zabawne konsekwencje, innym razem przysporzyły sporych problemów zleceniodawcom.
Życie na Marsie
W XIX wieku włoski astronom Giovanni Schiaparelli użył słowa canali do opisania wyglądu powierzchni Marsa. Słowo to zostało błędnie przetłumaczone na język angielski jako canals („kanały”) zamiast channels („koryta”). Ten błąd doprowadził do powszechnego przekonania o istnieniu sztucznych struktur na Marsie i wpłynął na myśl naukową i literaturę science fiction, dając inspirację Wojnie światów H.G. Wellsa.
Gratulujemy trzęsienia ziemi
W niedzielę, 5 sierpnia 2018 roku trzęsienie ziemi nawiedziło indonezyjską wyspę Lombok. W jego wyniku setki ludzi straciło domy. Użytkownicy Facebooka, aby poinformować rodzinę, zamieszczali posty zawierające słowo selamat, które można tłumaczyć jako „bezpieczny” lub „cały i zdrów”. Jednak w zależności od kontekstu selamat może również znaczyć „gratulacje”. Algorytm Facebooka błędnie interpretował komentarze i wyświetlał balony i konfetti, gdy użytkownicy informowali, że są bezpieczni.
Samochód, który obraża właściciela
Mitsubishi Pajero napotkało problemy sprzedażowe w Ameryce Łacińskiej, ponieważ pajero to obraźliwy termin w języku hiszpańskim. To przeoczenie w kontekście kulturowym i językowym doprowadziło do szkód wizerunkowych.
Wysoka kara za zaniedbanie
W 2015 roku amerykańska firma chemiczna została ukarana grzywną w wysokości 70 000 dolarów przez Occupational Safety and Health Administration za niedostarczenie odpowiednich tłumaczeń kart charakterystyki substancji niebezpiecznych pracownikom mówiącym po hiszpańsku. Niewywiązanie się z wymogów regulacyjnych naraziło pracowników na niebezpieczeństwo i skutkowało znacznymi karami finansowymi.
Błędy medyczne wywołują ból
W latach 2006 i 2007 błędne tłumaczenie na język niemiecki doprowadziło do serii nieudanych operacji wymiany stawu kolanowego. Etykieta non-modular cemented została błędnie przetłumaczona jako non-cemented. W wyniku błędnej procedury 47 pacjentów musiało przejść bolesne operacje korygujące.
Poprawne tłumaczenia techniczne – język angielski, niemiecki, francuski i inne
Potrzebujesz rzetelnego tłumaczenia technicznego? Nie ryzykuj błędów, które zaszkodzą Twojej reputacji. Skorzystaj z doświadczenia specjalistów. Oferujemy przekład oparty na wiedzy technicznej i perfekcyjnej znajomości języka.
Nasi tłumacze to specjaliści z różnych dziedzin, w tym inżynierii, IT, medycyny i prawa. Każdy z nich ma wieloletnie doświadczenie w tłumaczeniach technicznych.
Stosujemy najnowsze narzędzia CAT, które zapewniają spójność terminologiczną i dokładność przekładów. Tworzymy nowoczesne glosariusze i korzystamy z nich, aby utrzymać najwyższą jakość tłumaczeń.
Współpracujemy z ekspertami tematycznymi, którzy weryfikują nasze tłumaczenia. Gwarantujemy terminową realizację zleceń. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać bezpłatną wycenę.
Fot. AI
