O Peru mówi się, że to kraj, w którym leżą największe skarby Ameryki Południowej. Zapaleni podróżnicy marzą, aby choć raz ujrzeć na własne oczy starożytne miasto Inków Machu Picchu, otoczone legendami Cuzco i Tęczową Górę, Vinicunca.
Peru to jednak nie tylko zapierające dech w piersiach krajobrazy i skarby wspaniałej cywilizacji, ale również niezwykli ludzie, którzy nauczyli się żyć w mało sprzyjającym klimacie – wysokich górach i nieprzebytej puszczy. Przysłuchajmy się, jak porozumiewają się na co dzień.
SPIS TREŚCI
Republika Peru: co warto wiedzieć przed podróżą?
Zanim wyruszymy sprawdzić, jakiego języka używa się za oceanem, poznajmy najważniejsze informacje o odwiedzanym kraju.
W Peru historia spotyka się z nowoczesnością, a góry przechodzą się w tropikalną dżunglę. Kraj zamieszkują prawie 33 miliony ludzi (za: worldpopultionreview.com), należących do różnych grup etnicznych. Najliczniejsze z nich to mestizos (Metysi) i amerindios (potomkowie ludności tubylczej).
Oficjalną walutą Peru jest sol peruwiański. Karty kredytowe są akceptowane w większych miastach, ale lepiej zaopatrzyć się w gotówkę, zwłaszcza gdy planujesz podróż na obszary wiejskie. Przygotowując się do wyjazdu, zasięgnij porady lekarskiej dotyczącej szczepień. Niektóre źródła polecają zabezpieczenie się przeciwko żółtej febrze i dendze.
Peru to kraj o różnorodnym klimacie. Pamiętaj o tym, pakując walizkę! Można wyróżnić 3 główne strefy klimatyczne:
- Pustynny i półpustynny klimat wybrzeża (Costa) – strefa o niskich opadach. Często występuje tam gęsta mgła, zwana garúa. W ciągu dnia panują wysokie temperatury, ale noce bywają chłodne.
- Górski klimat Andów (Sierra) – w Andach klimat jest chłodny i suchy. Dni mogą być ciepłe, a noce bardzo zimne. W wyższych partiach gór występują przymrozki i śnieg.
- Tropikalny klimat Amazonii (Selva) – wysokie temperatury i duża wilgotność panują tam przez cały rok. Opady są częste, a większość z nich przypada na miesiące letnie.
Przed wymarzoną wyprawą w góry pamiętaj o soroche, czyli chorobie wysokościowej. Ta dolegliwość dotyka podróżników nieprzyzwyczajonych do dużych wysokości, które są normą w Andach. Daj swojemu ciału odpowiednią ilość czasu na aklimatyzację, zwłaszcza przed wizytą w Cuzco lub Machu Picchu.
Rekrutacja zagranicznych pracowników bywa czasochłonna. Takie narzędzie jak Focus Audit Tool zostały stworzone z myślą o oszczędności Twojego czasu. Za pomocą jednej platformy przetestuj kandydatów pod kątem znajomości ponad 30 języków, w tym hiszpańskiego. Już nie musisz organizować kosztownych testów językowych, cały proces odbędzie się online z zastosowaniem najnowszych technologii.
Języki rodzime Peru
Badacz peruwiańskich języków Peter Landerman ustalił, że jezuici przetłumaczyli chrześcijańskie teksty na około 150 języków rodzimych. Naukowcy mówią, że mogło być ich kilkaset, nawet około 700. Do dziś przetrwało ponad 40 języków (za: BBC), w tym liczne miejscowe dialekty, których klasyfikacja jest kwestią sporną.
Rodzime języki peruwiańskie należą do ponad 15 rodzin językowych. Są używane przede wszystkim na terenie Amazonii. Najpopularniejsze z nich to asháninka i aguaruna. W Andach do obecnych czasów zachowały się 4 języki: keczua, ajmara, jaqaru i kawki.
Jakie są języki urzędowe w Peru?
Peru to kraj wielojęzyczny. Obowiązują tam 2 języki urzędowe: hiszpański i keczua. Są one obecne we wszystkich kontekstach życia prywatnego i społecznego. Lokalnie do spraw urzędowych używa się również innego języka tubylczego – ajmara, który dostał status języka oficjalnego w Puno, Moquegua i Tacna. Jest to jednak zaledwie cząstka panoramy językowej Peru.
Język hiszpański w Peru
Hiszpański to najbardziej rozpowszechniony język w Peru. Jest on językiem ojczystym dla około 32 milionów osób – 83,9% populacji kraju (za: Wiracocha Spanish School). Peruwiański hiszpański charakteryzuje się specyficznym, wolnym rytmem. Wyróżnia się 4 główne akcenty: andyjski, przybrzeżny, andyjsko-przybrzeżny i amazoński.
Przekładając treść strony internetowej na język obcy, zawsze bierzemy pod uwagę realia kulturowe kraju, w którym będzie ona dostępna. Nasz tłumacz języka hiszpańskiego przetłumaczy z polskiego nie tylko słowa, ale również humor, styl i przesłanie tekstu. Wszystko po to, aby w pełni zaangażować nowego czytelnika w lekturę.
Historia języka hiszpańskiego w Peru
Język hiszpański pojawił się w Peru w XVI wieku za sprawą hiszpańskich konkwistadorów. Francisco Pizarro jako pierwszy przybył na peruwiańskie ziemie w 1532 roku. To on założył współczesną stolicę kraju – Limę. Hiszpanie szybko przejęli władzę kolonialną nad obszarem, wprowadzając język hiszpański i religię katolicką.
Wielu tubylców zmuszono do nauki hiszpańskiego, a ich języki były stopniowo wypierane; niektóre z nich zniknęły całkowicie. Hiszpański bardzo szybko zyskał dominującą pozycję w administracji, handlu, edukacji i życiu codziennym regionu.
Hiszpański używany w Peru ewoluował na przestrzeni wieków, przejmując lokalne słownictwo. Wpływ tubylczych języków jest widoczny w dialektach specyficznych dla różnych regionów kraju. Po uzyskaniu niepodległości w 1821 roku hiszpański stał się językiem urzędowym Peru tak, jak miało to miejsce w wielu innych państwach Ameryki Łacińskiej.
Peruwiański hiszpański
Peruwiański hiszpański jest silnie związany z lokalnymi językami. Można w nim dostrzec zapożyczenia z rodzimych języków, zwłaszcza keczua i ajmara. Przykładowe wyrazy o indiańskim pochodzeniu to:
- Ñawi („oko” w keczua) używane jako slang na „spójrz”.
- Chamba („praca” w keczua) używane zamiennie z hiszpańskim trabajo.
- Pucho („niedopałek” w keczua) w ustach młodych ludzi zastępuje hiszpańskiego papierosa – cigarillo.
W gramatyce peruwiańskiego hiszpańskiego często występuje zjawisko reduplikacji – czasowniki powtarzane są dla wzmocnienia znaczenia. Peruwiańczyk częściej powie corre corre zamiast po prostu corre („biegnij”).
W peruwiańskim hiszpańskim często stosuje się końcówkę -ita lub -ito jako zdrobnienie lub wyraz czułości, nawet w kontekstach, w których nie jest to typowe dla innych dialektów hiszpańskich; np. casita zamiast casa („dom”).
Español peruano można odróżnić ze słuchu od europejskiego standardu. Główna różnica w wymowie polega na występowaniu zjawiska seseo – litery „s” i „z” są wymawiane w ten samo sposób (jako „s”). Ponadto w Andach „s” na końcu wyrazów jest często pomijane lub słabo wymawiane.
W górskich regionach Andów, zwłaszcza wśród osób, dla których keczua jest pierwszym językiem, można zaobserwować zjawisko zwane yeísmo, czyli zrównanie wymowy „ll” i „y” do dźwięku podobnego do „j”.
Język keczua w Peru
Język keczua to dawny język Inków, potężnego imperium, które dominowało w regionie Andów przed przybyciem Hiszpanów w XVI wieku. Dziś w Peru posługuje się nim około 13% populacji kraju (za: Translator without Borders), głównie na obszarach wiejskich i górzystych. Największe zagrożenie dla keczua niosą migracja ludności do miast oraz większe możliwości kariery zawodowej dla użytkowników języka hiszpańskiego.
Ochrona języka keczua w Peru
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat rząd Peru podjął szereg inicjatyw w celu promocji języka keczua. Działania mają na celu ochronę integralnej części dziedzictwa kulturowego kraju.
Peru wprowadziło programy dwujęzyczne w systemie edukacji publicznej na obszarach, na których keczua jest nadal powszechnie używany. Ich mieszkańcy mają również dostęp do stacji radiowych i telewizyjnych, które nadają w języku keczua. Rządowy kanał telewizyjny TV Peru regularnie emituje program informacyjny Ñuqanchik.
Rząd Peru celebruje dziedzictwo keczua, organizując liczne festiwale i wydarzenia kulturalne. W corocznym festiwalu Inti Raymi biorą udział zarówno miejscowi, jak i turyści. Dawne inkaskie święto boga słońca Inti, odbywające się podczas przesilenia zimowego, było najważniejszym dniem w kalendarzu imperium. Współcześnie 24 czerwca Cuzco tętni od peruwiańskiej muzyki i tańców. To doskonała okazja, aby zapoznać się z lokalnymi tradycjami i dawnymi wierzeniami.
Język ajmara w Peru
Ajmara to język ojczysty około 2% populacji Peru (za: Translators without Borders). Można go usłyszeć przede wszystkim w południowo-zachodniej części kraju w Andach. Do jego zapisu stosuje się alfabet łaciński.
Lingwiści fascynują się ajmara, ponieważ zawiera on wiele wyjątkowych cech. Język używa logiki trójwartościowej (podczas gdy większość języków kieruje się logiką dwuwartościową), czyli systemu logicznego, w którym zamiast tradycyjnych dwóch wartości prawdy (prawda i fałsz), istnieją trzy wartości prawdy.
Użytkownicy ajmara postrzegają czas w wyjątkowy sposób. Dla nich przeszłość to to, co znajduje się przed nimi, ponieważ już jej doświadczyli i mogą ją w całości ujrzeć, a przyszłość leży za nimi, jako coś, czego nikt jeszcze nie zobaczył.
Gramatyka języka ajmara
Ajmara to język aglutynacyjny o szyku wyrazów SOV (podmiot-orzeczenie-czasownik). Jego czasowniki są bardziej złożone niż w większości innych języków. Ich końcówki pokazują, kto coś robi, kiedy to robi, a nawet jak się do tego odnosi. Sufiksy rzeczowników pokazują, czy coś jest blisko lub daleko, czy jest to jedna rzecz lub wiele i czy jest to znane rozmówcy.
Poćwicz język w Peru!
W Peru międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w Limie i Iquitos. Do kraju można również dotrzeć drogą morską do Callao, Talara czy Mollendo. Choć podróż trwa kilkanaście (lub nawet kilkadziesiąt godzin), wspomnienia z odwiedzin w Ameryce Południowej pozostaną z Tobą na zawsze!
Przed wyjazdem odśwież swój hiszpański (lub naucz się go od podstaw), a bez trudu dogadasz się z lokalnymi mieszkańcami. Przy okazji kurs języka hiszpańskiego to doskonała okazja, aby poznać kulturę i historię krajów hiszpańskojęzycznych. Zapytaj swojego lektora o rady dotyczące podróży po Ameryce Południowej. Na pewno podzieli się z Tobą niejedną ciekawostką!
