Słowo „karat” jednoznacznie kojarzy się z biżuterią. Na jego dźwięk w wyobraźni pojawiają się błyszczące złoto i kamienie szlachetne: diamenty, szmaragdy, szafiry, rubiny.
Czym jednak dokładnie jest karat? Do czego się go stosuje? Skąd pochodzi jego nazwa? Jak jeszcze można określić wartość kamieni szlachetnych? Czy karat diamentu i karat złota to ta sama jednostka miary? Jeśli zaciekawił Cię ten temat, zapraszamy do lektury!
SPIS TREŚCI
Co to jest karat?
Karat metryczny to jednostka miary używana w jubilerstwie. Posiada oznaczenie ct lub kt. Mimo że karat nie należy do układu metrycznego SI (Międzynarodowego Układu Jednostek Miar), jest rozpoznawany na całym świecie. Waga tej jednostki miary wynosi 0,2 g.
Karat posiada dwa zastosowania: służy do określania wielkości kamieni szlachetnych i pereł oraz do szacowania czystości złota. O drugim użyciu tej jednostki miary wspomnimy w ostatniej części artykułu.
Skąd pochodzi nazwa karat?
Nazwa „karat” pochodzi od karobu (chleba świętojańskiego), ziaren drzewa nazwanego w języku polskim szarańczynem strąkowym. Obecnie są one chętnie używane jako zamiennik kakao, a dawniej służyły na Bliskim Wschodzie do określania wagi kamieni szlachetnych. Doskonale pełniły funkcję odważników, ponieważ, zgodnie z ówczesnymi przekonaniami, poszczególne ziarna nie różniły się między sobą masą. Zawsze miała ona być równa 0,2 g. Obecnie teoria ta została zdementowana. Różnica pomiędzy wagą poszczególnych ziaren szarańczynu strąkowego nie jest wcale mniejsza niż w przypadku innych roślin.
Karob po arabsku nazywany był qīrāṭ, a po grecku keration. Słowa te przeniknęły do średniowiecznego francuskiego i ewoluowały do formy carat. Następnie, za jego pośrednictwem, dotarły do polskiego oraz pozostałych języków europejskich w formie karat.
Karat – zapis
Karaty zapisujemy tradycyjnie z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku (np. 0,35 ct). Można się spotkać również z zapisem ułamkowym tej jednostki miary (np. 1/25 ct, 1/2 ct). Mówi się wtedy o kamieniach ćwierć-, pół-, trzy czwarte- i jednokaratowych. Ten sposób nie jest zbyt dokładny i służy jedynie do orientacyjnego określenia wielkości minerału.
Ile wart jest karat?
Ilość karatów w kamieniu szlachetnym wyznacza jego wartość. Im więcej ich ma, tym więcej będzie kosztował. Cena minerałów podlega znacznym wahaniom, spowodowanym między innymi zmianami kursu złotego i fluktuacjami rynku. Najwięcej wart jest karat jadeitu, czerwonego diamentu, serendibitu, niebieskiego granatu i painitu. Minerały o większej masie są rzadsze niż te lżejsze, dlatego też koszt dwóch kamieni o masie 0,25 ct każdy będzie niższy niż jednego o masie 0,50 ct.
Aktualną cenę za 1 karat interesującego nas kamienia możemy poznać w salonie jubilerskim lub znaleźć w Internecie. Przed zakupem diamentów warto zapoznać się z Rapaport Diamond Report, w którym znajdziemy aktualne informacje dotyczące kosztu tego minerału i biżuterii z niego sporządzonej.
Wartość diamentów
Ilość karatów nie jest jedynym wyznacznikiem ceny diamentu. Przy ocenie wartości tego wyjątkowego kamienia bierze się zazwyczaj pod uwagę cztery parametry (tzw. cztery C): masę (ang. carat), barwę (ang. colour), czystość (ang. clarity) i szlif (ang. cut).
Najrzadsze i co za tym idzie najwięcej warte są diamenty bezbarwne. Te prawie przezroczyste i posiadające niewielkie inkluzje (pęknięcia lub defekty wewnętrzne) również są bardzo pożądane.
Na barwę kamienia ma również wpływ jego czystość. Najwięcej zapłacimy, jeśli będzie on nieskazitelny. Ostatni z parametrów – szlif, nie jest zależny od naturalnych właściwości diamentu, ale od rzemiosła jubilera. To on powinien potrafić wyciągnąć jak najwięcej naturalnego piękna z minerału, unikając przy tym jego zmatowienia.
Możemy uzyskać różne kształty kamienia. Najbardziej znany jest szlif brylantowy, dzięki któremu staje się on okrągły. Takie diamenty powszechnie nazywane są po prostu brylantami. Inne popularne szlify to: princessa, markiza, serce, łezka i szmaragd.
Największy znaleziony diament
Największy znaleziony do tej pory diament to ważący 3106 karatów (621,2 g) Cullinan, który został odkryty w 1905 roku w Republice Południowej Afryki. Jego wygląd tuż po wydobyciu (widoczna płaszczyzna odłupania) wskazywał, że pierwotnie mógł mieć jeszcze większe rozmiary. Swoją nazwę kamień zawdzięcza nazwisku właściciela kopalni, w której się znajdował, Tomasowi Cullinanowi.
Diament ten nie zachował do naszych czasów swojego pierwotnego kształtu; został pocięty na mniejsze części. Największe z nich: Cullinan I (nazywany też Wielką Gwiazdą Afryki) i Cullinan II (Druga Gwiazda Afryki) wchodzą w skład klejnotów koronnych brytyjskiej rodziny królewskiej. Pierwszy z nich waży 530,2 karata i zdobi berło. Drugi, o wadze 317,4 karata, znajduje się w koronie państwowej.
Inne terminy stosowane w jubilerstwie: punkt, mela
Oprócz karatów w jubilerstwie wykorzystuje się również inne jednostki miary, takie jak np. punkt czy mela.
Punkt (ang. point) jest przykładem miary tradycyjnej. Używa się go do określania masy małych i bardzo małych kamieni szlachetnych (w tym diamentów), ważących maksymalnie 0,16 ct. Kamień jednopunktowy odpowiada wadze 0,o1 ct, pięciopunktowy 0,05 ct, a szesnastopunktowy 0,16 ct.
Mela (fr. meleè) to zwyczajowe określenie małych diamentów, znajdujących się w przedziale wagi 0,07-0,15 ct. Wyróżnia się również melę grubą odnoszącą się do kamieni o masie 0,12-0,15 ct.
Karat – miara ilości złota w stopie
Tak jak wspomnieliśmy na początku tego artykułu, za pomocą karatów określa się również zawartość złota w stopie, czyli jego czystość. 1 karat odpowiada 1/24 części czystego metalu.
Ilość karatów wyznacza wartość metalu. Stop 24-karatowy, uznawany za czyste złoto, jest najbardziej pożądany przez miłośników biżuterii. Stop 18-karatowy odpowiada zawartości 75% złota, stop 12-karatowy 50%, a 8-karatowy 33,3%.
Do określania zawartości czystego złota w wyrobie jubilerskim służy również inna jednostka – próba. Wskazuje ona, ile jednostek masy tego metalu przypada na 1000 jednostek masy danego stopu. Próba 999 oznacza czyste złoto, próba 750 – 75% zawartości tego kruszcu, a 333 – 33,3%.
Karat w tekstach specjalistycznych
Z pojęciem karata spotkamy się w sklepach jubilerskich, a także m.in. w tekstach dotyczących wyrobów jubilerskich, obrotu kamieniami szlachetnymi czy inwestowania. Jeżeli chcesz przetłumaczyć specjalistyczne materiały dotyczące tej tematyki i mieć pewność, że osoba, która dokona takiej translacji, jest dobrze zorientowana w temacie i zna odpowiednią terminologię zarówno w języku polskim, jak i języku docelowym (np. angielskim czy niemieckim) – skorzystaj z naszej oferty! Wykonujemy tłumaczenia pisemne i ustne o różnorodnej tematyce. W przypadku zagadnień specjalistycznych dobieramy osoby, które mają rozległą wiedzę na dany temat, żebyś nie musiał się martwić, że coś zostanie źle przetłumaczone. Zapraszamy!
