Przymiotnik totalitarny powiążemy oczywiście z ustrojem totalitarnym, czyli takim systemem, w którym pełnia władzy skupiona jest w rękach jednej partii i w którym nie funkcjonuje jakakolwiek opozycja. W państwie totalitarnym wszystkie aspekty życia, w tym życie społeczne, kulturalne i osobiste obywateli podlega całkowitej kontroli, a organy państwa mocą nadanej sobie władzy uprawnione są do ingerencji niemal w każdej dziedzinie. „Nierozliczenie się z komunizmem, czyli w istocie niewskazanie jednoznacznie przez elity społeczeństwu, że był to system totalitarny, spowodowało, że dzisiaj dla ogromnej rzeszy Polaków złem jest system obecny, a nie czasy komunizmu”. Z czysto poprawnościowego punktu widzenia należy pamiętać, że prawidłowym synonimem rzeczownika totalitaryzm będzie totalizm: „W końcu tego wieku mimo paktu Ribbentrop-Mołotow, mimo Jałty, mimo ludobójstwa, świadomego ludobójstwa, sprzymierzenia się przeciwko Polsce dwóch totalizmów: nazizmu i komunizmu Polska jest niepodległa, wolna i bezpieczna”. Przymiotnik totalny skojarzymy z kolei z czymś, co rozciąga się na wszystkie składniki całości. Wyrazami bliskoznacznymi będą tu określenia takie jak: całkowity, powszechny, zupełny czy kompletny – totalna może być na przykład klęska albo katastrofa. „Przyjmowane, w wielkim pośpiechu, ustawodawstwo nie tylko nie pomogło ograniczyć zwiększającej się ilości bezrobotnych, ale spowodowało totalny chaos wśród wielu podmiotów powołanych do przeciwdziałania rozszerzaniu się zjawiska bezrobocia”. Ponieważ jednak określenie totalitaryzm możemy zastąpić słowem totalizm, słowo totalny może także oznaczać „dotyczący totalitaryzmu” – a więc jego znaczenie będzie szersze niż pierwszego słowa z dzisiejszej pary. W związku frazeologicznym określenie totalny łączy się z kolei z wojną. Wojna totalna oznaczać będzie działania prowadzone wszelkimi dostępnymi środkami, bez uwzględniania jakichkolwiek norm etycznych i prawnych, a przede wszystkim skierowane również przeciwko ludności cywilnej. „Istotą wojny totalnej jest pełne zaangażowanie wszystkich sił ekonomicznych, ludzkich i ideowych państwa w konflikt. W sensie metaforycznym wojna taka jest dla państwa kwestią typu: być albo nie być – zaangażowanie państwa jest tak duże, że ewentualna klęska jest katastrofą, powodującą krach we wszystkich aspektach życia”.