Współczesne tłumaczenia coraz częściej powstają przy wsparciu technologii. Jednym z najważniejszych narzędzi, które na dobre zmieniły sposób pracy tłumaczy, są tzw. CAT tools – od angielskiego computer-assisted translation, czyli tłumaczenie wspomagane komputerowo.
Choć nazwa brzmi technicznie, nie chodzi tu o zastępowanie człowieka maszyną. CAT to oprogramowanie, które pomaga tłumaczowi w organizacji pracy, zachowaniu spójności i wykorzystaniu wcześniejszych tłumaczeń w kolejnych projektach. W efekcie proces staje się szybszy, bardziej precyzyjny i korzystny także dla zlecających tłumaczenia.
SPIS TREŚCI
Czym właściwie są narzędzia CAT?
Najczęstszym nieporozumieniem jest utożsamianie narzędzi CAT z tłumaczeniem maszynowym, czyli systemami pokroju Google Translate czy DeepL. Tymczasem to dwa różne światy. CAT tools nie tłumaczą tekstów automatycznie, lecz wspierają człowieka w pracy. Ułatwiają mu zarządzanie tekstem, porządkowanie terminologii i zapewnienie spójności między dokumentami.
Podstawą działania tych programów jest tzw. pamięć tłumaczeniowa (TM – translation memory). To baza danych, w której zapisywane są wszystkie przetłumaczone wcześniej fragmenty tekstu. Gdy tłumacz pracuje nad nowym projektem, narzędzie automatycznie rozpoznaje fragmenty identyczne lub podobne do tych z pamięci i podpowiada ich wcześniejsze wersje. Dzięki temu tłumacz może szybciej podejmować decyzje, zachować spójność stylu i uniknąć powtarzania pracy, którą już wcześniej wykonał.
Jak działa pamięć tłumaczeniowa w praktyce?
Wyobraźmy sobie firmę, która co roku aktualizuje instrukcje obsługi swoich urządzeń. W każdym kolejnym wydaniu większość treści pozostaje bez zmian, a zmieniają się jedynie drobne szczegóły – numery modeli, parametry techniczne czy nazwy funkcji. W tradycyjnym podejściu tłumacz musiałby za każdym razem przejrzeć cały dokument i ponownie przetłumaczyć podobne fragmenty.
Dzięki pamięci tłumaczeniowej narzędzie CAT automatycznie wskazuje, które zdania już występowały w poprzednich projektach, i podpowiada gotowe tłumaczenia. Tłumacz jedynie sprawdza ich poprawność i wprowadza ewentualne zmiany. W rezultacie tłumaczenie powstaje szybciej, a wszystkie wersje dokumentu zachowują jednolity styl i terminologię.
W dużych projektach, w których nad jednym zestawem tekstów pracuje kilka osób, wspólna pamięć tłumaczeniowa staje się niezwykle cennym narzędziem. Dzięki niej wszyscy tłumacze korzystają z tych samych danych i w ten sam sposób tłumaczą powtarzające się wyrażenia. To eliminuje niespójności, które mogłyby się pojawić przy pracy rozproszonego zespołu.
Bazy terminologiczne – spójność języka w projekcie
Drugim filarem narzędzi CAT są bazy terminologiczne (TB – termbase). To tworzone manualnie – w przeciwieństwie do pamięci tłumaczeniowej – zbiory pojęć i ich zaakceptowanych tłumaczeń, często specyficznych dla danej branży lub firmy. Dobrze zorganizowana baza terminologiczna przypomina słownik firmowy, ale działa w sposób automatyczny – program sam podpowiada tłumaczowi właściwe tłumaczenie, gdy tylko napotka określony termin.
Dzięki temu w dokumentach używane są zawsze te same określenia. Terminologia medyczna, prawnicza czy techniczna zachowuje spójność, a każdy nowy tekst brzmi tak samo profesjonalnie jak poprzedni. Co istotne, takie bazy mogą być tworzone indywidualnie dla danego klienta i aktualizowane przy każdym nowym projekcie. To szczególnie cenne przy długofalowej współpracy, gdy marka rozwija własny styl komunikacji.
Jak wygląda praca tłumacza w narzędziu CAT?
W przeciwieństwie do zwykłych edytorów tekstu programy CAT prezentują treść w sposób uporządkowany i segmentowany. Tekst źródłowy pojawia się po lewej stronie, a obok niego znajduje się miejsce na tłumaczenie. Każdy segment, czyli najczęściej pojedyncze zdanie, ma swój numer i status informujący o tym, czy został już przetłumaczony, czy wymaga pracy.
Podczas tłumaczenia program nieustannie analizuje treść, wskazuje potencjalne powtórzenia, przypomina wcześniej przetłumaczone fragmenty i ostrzega przed niespójnościami. Tłumacz może również korzystać z integracji z tłumaczeniem maszynowym, jeśli takie ustawienie zostało włączone. Wtedy narzędzie podpowiada wstępne wersje tłumaczenia, które człowiek dopracowuje i dopasowuje do kontekstu.
W praktyce środowisko CAT staje się więc czymś więcej niż tylko edytorem. To centrum zarządzania całym procesem tłumaczeniowym – od analizy tekstu, przez tłumaczenie, aż po końcową kontrolę jakości.
Dlaczego narzędzia CAT przynoszą korzyści również zlecającym tłumaczenia?
Choć narzędzia CAT zostały stworzone z myślą o tłumaczach, ich działanie przynosi bezpośrednie korzyści także tym, którzy zamawiają tłumaczenia. Przede wszystkim zapewniają spójność językową między dokumentami. Dzięki pamięci tłumaczeniowej wszystkie materiały tworzą logiczną całość – niezależnie od tego, ilu tłumaczy pracowało nad nimi i w jakim czasie powstawały.
Kolejną korzyścią jest skrócenie czasu realizacji. Im więcej tekstów danego klienta trafia do pamięci tłumaczeniowej, tym szybciej można realizować kolejne projekty. Program podpowiada gotowe rozwiązania, więc tłumacz nie musi zaczynać od zera. Z czasem przekłada się to również na realne oszczędności finansowe, ponieważ powtarzające się fragmenty nie wymagają pełnego opracowania.
Nie można też pominąć kwestii bezpieczeństwa. Profesjonalne biura tłumaczeń korzystają z licencjonowanych narzędzi, które zapewniają poufność danych. Pamięci tłumaczeniowe i bazy terminologiczne są przechowywane na zabezpieczonych serwerach lub w chmurze zgodnej z wymogami RODO, a dostęp do nich mają jedynie osoby upoważnione. Dzięki temu poufne dokumenty klientów pozostają bezpieczne na każdym etapie procesu.
Technologia, która stale się rozwija
Narzędzia CAT nie są rozwiązaniem statycznym – rozwijają się równie dynamicznie jak branże, w których są wykorzystywane. Z każdym rokiem pojawiają się nowe funkcje ułatwiające tłumaczom pracę i podnoszące jakość przekładu. Programy coraz lepiej rozpoznają kontekst, potrafią analizować strukturę dokumentów, a nawet wykrywać niekonsekwencje, które mogłyby umknąć człowiekowi przy ręcznej pracy.
Coraz większą rolę odgrywa też automatyzacja procesów. Systemy CAT potrafią łączyć się z innymi narzędziami – systemami CMS, platformami e-commerce czy repozytoriami dokumentów – dzięki czemu tłumaczenia można aktualizować bezpośrednio w środowisku klienta. To znacząco skraca czas między powstaniem nowej wersji tekstu a jego publikacją.
W efekcie narzędzia CAT stają się nie tylko wsparciem dla tłumacza, ale także elementem całego łańcucha komunikacji w firmie. Wspierają spójność przekazu marki, ułatwiają zarządzanie treścią wielojęzyczną i pozwalają zachować kontrolę nad tym, jak firma mówi o sobie na różnych rynkach.
Popularne narzędzia CAT
Na rynku funkcjonuje wiele systemów wspomagających tłumaczenie, a wśród najczęściej wykorzystywanych można wymienić SDL Trados Studio, memoQ, Wordfast, Phrase (dawniej Memsource) czy Smartcat. Każdy z nich oferuje nieco inne funkcje, ale wszystkie działają według podobnej zasady: segmentują tekst, zapisują wcześniejsze tłumaczenia i ułatwiają zachowanie spójności.
Profesjonalne biura tłumaczeń zazwyczaj korzystają z kilku różnych narzędzi, dobierając je w zależności od rodzaju projektu, języków, plików czy preferencji klienta. Dzięki temu mogą elastycznie dopasować proces do potrzeb zlecenia.
Nowy standard w branży tłumaczeniowej
Dziś trudno wyobrazić sobie profesjonalne biuro tłumaczeń, które nie korzysta z narzędzi CAT. To już nie nowinka technologiczna, lecz standard pracy, który podnosi jakość tłumaczeń, skraca terminy realizacji i zapewnia przewidywalność kosztów.
Korzystanie z technologii CAT pozwala tworzyć tłumaczenia szybkie, spójne i dopracowane. Dzięki temu klienci otrzymują teksty nie tylko wierne oryginałowi, ale też zgodne z ich stylem komunikacji i standardami branżowymi.
Potrzebujesz tłumaczenia pisemnego swoich dokumentów? Skontaktuj się z nami! Nasi tłumacze, przy wykorzystaniu narzędzi CAT, przygotują dla Ciebie w pełni profesjonalne, spójne tłumaczenie, które na pewno spełni Twoje oczekiwania.
Fot. AI
