Łaciński przymiotnik ultimatus oznacza „ostateczny”, a czasownik ultimare „kończyć się” lub „być ostatnim”. W powszechnym użyciu spotkamy pochodzące od nich łacińskie zwroty odwołujące się do krańca lub ostateczności, takie jak prawnicze „ultima ratio” – ostateczny środek, do jakiego może odwołać się wierzyciel w stosunku do dłużnika, najbardziej dotkliwy dla tego ostatniego, lub literackie „ultima Thule” – metaforyczny kraniec świata. Samo ultimatum funkcjonuje przede wszystkim w świecie dyplomacji, gdzie oznacza ostateczne żądanie stawiane przez jedną ze stron w toku rokowań. Odrzucenie ultimatum niesie zatem za sobą poważne konsekwencje: począwszy od odstąpienia od pertraktacji aż po działania represyjne i odwetowe, włącznie z akcjami zbrojnymi czy wypowiedzeniem wojny. „Na Krymie nie doszło do działań zbrojnych po upływie nad ranem we wtorek rosyjskiego ultimatum dla sił ukraińskich – relacjonuje agencja Associated Press”. Warto przy tym dodać, że nawet w kontekście politycznym słowo ultimatum jest często używane z dużą przesadą, szczególnie przez dziennikarzy – zawsze wtedy gdy pojawiają się dyplomatyczne konflikty i groźby („Szydło idzie na wojnę z UE: «Polski rząd nie będzie ulegał ultimatum»”). Tak samo określenie ultimatum używane jest w języku potocznym – aby podkreślić rzekomą powagę sytuacji („Wtedy stawia mu ultimatum: albo odda jej kierownicę, albo koniec z nimi. Niech szuka sobie innej panienki, przed którą będzie mógł udawać wielkiego rajdowca”). Warto również wspomnieć tu o przymiotniku „ultymatywny” używanym na określenie działań lub środków o charakterze ultimatum („…komunikat TASS na temat stosunków radziecko- łotewskich i radziecko-estońskich, który w istocie zawierał treść ultymatywnych not przekazanych dzień wcześniej posłom tych państw”). Prościej wygląda definicja drugiego z dzisiejszych słów, gdyż ma ono bardzo wąskie zastosowanie. Ultimo to pojęcie funkcjonujące w branży handlowej oznaczające ostatni dzień miesiąca będący jednocześnie ostatecznym terminem rozliczeniowym – spłaty zobowiązań i windykacji należności („Jak wynika z danych tabeli l, największy ponadnormatyw wystąpił na ultimo II kwartału i wynosił…”).