Trudne słówko: koniunktura kontra koniektura
Koniunktura (od łac. conjunctura – zbieg wydarzeń i coniunctio – połączenie) to pojęcie oznaczające pewien korzystny splot warunków, takich, które pozytywnie wpływają na sytuacje, wydarzenia lub stan rzeczy i położenie. Z terminem tym spotkamy się przede wszystkim w naukach ekonomicznych. Tu oznaczać on będzie ogół czynników wpływających na stan gospodarki, wyrażonych przez wskaźniki, np. produkcji, cen, popytu, czy zatrudnienia.
Co ciekawe, z koniunkturą jest jak z pogodą – może być dobra lub zła i „jest zawsze”, powszechnie jednak przyjęło się uważać, że koniunktura to odpowiednik stanu ożywienia gospodarczego.
Warto zwrócić także uwagę na przymiotnik „koniunkturalny” – w podstawowym znaczeniu oznaczać on będzie nic innego niż „zależny od koniunktury”, „powstały pod wpływem koniunktury” oraz „powstały pod wpływem chwilowych, sprzyjających okoliczności”. Jest to jednak także słowo o pejoratywnym zabarwieniu – koniunkturalne będą wszystkie działania wynikające z czystego wyrachowania i chęci osiągnięcia zysku, polegające na sprytnym, a czasem niekoniecznie uczciwym wykorzystywaniu sytuacji. Koniunkturalista nie będzie zatem kierować się swoimi własnymi przekonaniami, ale raczej wyrażać takie opinie i postępować w taki sposób, aby służyło to jego partykularnym interesom.
Koniektura z kolei to dość mało znane pojęcie z obszaru krytyki tekstu oznaczające rekonstrukcję brakujących fragmentów tekstu lub poprawkę do tekstu w postaci manuskryptu, w którym zauważono błędy (w tym np. błędy oka – powstałe w sytuacji, gdy kopista pomylił się przy przepisywaniu oraz błędy ucha – powstałe przy spisywaniu tekstu dyktowanego). Zwróćmy uwagę choćby na podtytuł jednego z dzieł naszej literackiej noblistki: Wielka podróż przez siedem granic, pięć języków i trzy duże religie, nie licząc tych małych. Opowiadana przez zmarłych, a przez autorkę dopełniona metodą koniektury…
W dawnej polszczyźnie koniektura oznaczała też domniemanie lub przypuszczenie, a także wniosek oparty na domysłach. Co ciekawe, w liczbie mnogiej słowo to oznaczało przepowiednie. Znaczenia te stają się jednak dość oczywiste, jeśli przyjrzymy się etymologii. Łacińskie coniicere oznaczało składać/zrzucać razem, ale także domyślać się i wróżyć, zaś rzeczownik coniectura odpowiadał domysłowi i przepowiedni.
Poradnik języka polskiego część 2!
Zdobądź zbiorcze zestawienie słówek tygodnia wraz z objaśnieniem i poszerzaj swoją wiedzę z języka polskiego.
Wypełnij formularz, aby otrzymać link do poradnika na adres e-mail:
