Trudne słówko tygodnia: ekspozycja kontra ekspozytura
Bogaty w znaczenia termin ekspozycja pochodzi z łaciny, gdzie expositio oznacza „wyłożenie”. Może ono dotyczyć abstrakcyjnych pojęć i zagadnień i oznaczać ich objaśnienie, ale także rzeczy materialnych – wówczas będziemy mieć na myśli wystawienie na działanie czegoś, np. na promieniowanie słoneczne (notabene, w fotografii ekspozycją będzie właśnie ilość światła wymagana do zrobienia zdjęcia).
W literaturze przez ekspozycję rozumieć będziemy wprowadzenie czytelnika utworu dramatycznego lub epickiego w jego temat, przedstawienie tła wydarzeń i głównych postaci. W muzyce ekspozycją będzie pierwsze przedstawienie tematu, który w dalszej części utworu będzie wielokrotnie przetwarzany.
Mianem ekspozycji określimy także położenie lub usytuowanie struktury naturalnej (jak zbocze góry) lub stworzonej przez człowieka (np. ściany budynku) w stosunku do stron świata.
W dziedzinie finansów spotkamy się z kolei z pojęciem „ekspozycje kredytowe” oznaczające ogół należności i zobowiązań pozabilansowych banków. W psychologii zaś ekspozycją będzie stopniowe i planowe wystawianie pacjenta cierpiącego na zaburzenia lękowe na bodziec będący źródłem lęku, prowadząc do jego powolnego wygaszenia.
W codziennym języku ekspozycja to zasadniczo synonim wystawy – w całości lub części, a także sam sposób wyłożenia eksponatów – sztuka wystawiennicza jako taka. Ekspozycja nie jest jednak zarezerwowana dla dzieł sztuki. W handlu to sposób ułożenia towarów w przestrzeni sklepu lub na targach, będący formą ich reklamy („[Chodzi] o to, by mieć co pokazać i czym atrakcyjnie wypełnić stoisko. Jedno okno ze znudzonym oczekiwaniem na klientów przedstawicielem nie przyciągnie dziś nikogo. Ludzie pójdą tam, gdzie ekspozycja jest efektowna”).
Rzeczownik ekspozytura to synonim placówki działającej w ramach podmiotu (urzędu, przedsiębiorstwa) mającego wiele oddziałów, położonej poza miejscem siedziby centrali/kierownictwa lub głównym terenem działania. Wyrazami bliskoznacznymi będą tu np. filia, dział, przedstawicielstwo czy agentura. Co ciekawe, tendencję do nazywania swoich placówek ekspozyturami mają przede wszystkim służby wywiadu, wojsko, archiwa oraz banki.
