W pracach naukowych, w tekstach prawniczych i innych oficjalnych dokumentach często wprowadza się pewne pojęcia, aby w trakcie wywodu wyjaśnić, co dane pojęcie znaczy. Jednym ze zwrotów, których używa się w tym celu, są łacińskie słowa „id est”.
Łacina jest dziś językiem właściwie wymarłym, ale niegdyś ponadnarodowym, o znaczeniu i popularności odpowiadającym językowi angielskiemu we współczesnym świecie. Jak każdy język użytkowy, w łacinie posługiwano się skrótami słów, zwrotów i wyrażeń.
Właśnie do grupy wyrażeń skrótowych można zaliczyć zwrot „id est”, co po polsku oznacza „to jest”, w Polsce funkcjonujące także w skróconej formie: „tj.”. Inne tłumaczenie na język polski zwrotu „id est” to także „to znaczy”, funkcjonujące również w skróconej formie: „tzn.”.
SPIS TREŚCI
Inne zwroty łacińskie w tłumaczeniu na język polski
Podobne zwroty skrócone pochodzące z łaciny i pojawiające się zarówno w tekstach po polsku, jak i w pracach obcojęzycznych, głównie angielskich, to np. „etc.” („et cetera”, co po polsku znaczy „i tak dalej”, w wersji skróconej: „itd.”), „a/a” („ad acta”, co po polsku znaczy „do akt”), „op. cit.” („opus citatum”, co po polsku znaczy „dzieło cytowane” lub też „opere citato”, co znaczy „z cytowanego dzieła”, w wersji skróconej: „op. cit.”).
Typy dokumentów, w których możemy spotkać się ze zwrotem „id est”
Teksty naukowe
Zwroty łacińskie typu „id est”, „etc.” funkcjonują m.in. w tekstach naukowych. W rzeczywistości akademickiej łacina jest językiem, który wciąż jest nauczany i którego elementów używa się w codziennej pracy, głównie nad tekstami pisanymi.
Nadal panuje przekonanie, że zastosowanie łaciny podnosi prestiż danego artykułu. To znaczy, że obecność elementów łacińskich wpływa zarówno na wiarygodność autora, jak i sugestywność samego przekazu zawartego w tekście naukowym.
Przy posługiwaniu się skrótami w tekstach naukowych i nie tylko warto pamiętać o zachowaniu spójności językowej stosowanych przez nas skrótów. Jeżeli używamy skrótów łacińskich, to wprowadzamy je konsekwentnie w całym tekście, podobnie rzecz się ma ze skrótami po polsku.
Dokumenty prawne
Także w dokumentach reprezentujących szeroko pojęte prawo można spotkać zwroty pochodzące z łaciny, takie jak „id est”. To właśnie w dokumentach prawniczych, np. aktach notarialnych stosuje się całe formuły, zawierające zwroty łacińskie. Często formuły te stanowią o ważności czy autentyczności sporządzonego dokumentu.
Teksty z zakresu medycyny i farmacji
Również medycyna i farmacja są dziedzinami, w których łacina ma się całkiem dobrze, a bywa nawet tak, że częściej używa się sformułowań łacińskich niż ich tłumaczeń na język polski. Ze zwrotami pochodzącymi z łaciny możemy spotkać się np. w opisach badań czy przy stawianiu diagnoz, a także przy zlecaniu leków wymagających recepty.
Kiedy stosujemy zwrot „id est”?
Przede wszystkim przy rozwijaniu i wyjaśnianiu wprowadzanych pojęć, przedstawianiu osób, np. we wstępach do sprawozdań finansowych czy artykułów naukowych. A także gdy potrzebujemy doprecyzowania wprowadzanej myśli, idei, przedstawianego stanowiska.
Zwrot „id est” możemy stosować zarówno w pełnej formie, jak i w wersji skróconej „i.e.”. Formuła ta funkcjonuje także w języku angielskim, podobnie jak „etc.”. Jest to ślad dawnej popularności języka łacińskiego, który przetrwał do czasów nam współczesnych.
